Tímarit Máls og menningar - 01.06.1984, Page 107

Barnið
Höfuð barnsins hvíldi á hægri handlegg hans. Innfallin augu þess
voru eins og tvö svört göt. Hálsinn var svo magur að hann gat með
engu móti haldið höfðinu uppi. Húðin, hrukkótt og dökk, var eins
og strekkt yfir beinin. Neðri kjálkinn slapti niður og varirnar voru
innfallnar, flugur sveimuðu út og inn um opinn munninn.
Ismail laut niður að barninu. Hann hafði ekki af því augun á
göngunni. Þórhildur Ólafsdóttir þýddi
Yashar Kemal er án efa þekktasti núlifandi skáldsagnahöfundur á tyrknesku. Hann
fæddist í litlu þorpi í Suður-Tyrklandi árið 1923. Foreldrar hans voru af kúrdaættum
og höfðu flust þangað frá Austur-Tyrklandi. Skáldferill Kemals hófst strax í æsku
þegar hann byrjaði að yrkja og syngja kvæði að hætti flökkusöngvara Anatólíu, sem
ferðast um með hljóðfæri sitt (saz) og syngja um raunir manna og misréttið í
þjóðfélaginu. Þessi iðja varð til að hann ákvað að læra að lesa og skrifa til þess að geta
fest söngva sína á blað. Skólagangan varð þó endaslepp vegna veikinda og fátæktar,
og Kemal varð brátt að vinna fyrir sér. Framan af stundaði hann ýmis verkamanna-
störf, bæði í verksmiðjum og við landbúnað, um tíma var hann almenningsskrifari,
en svo eru þeir nefndir sem skrifa bréf gegn þóknun fyrir þá sem eru ólæsir og
óskrifandi. Um nokkurra ára skeið var hann grunaður um áróðursstarfsemi, og
hafður undir stöðugu lögreglueftirliti, jafnvel hnepptur í fangelsi. Honum voru þó
loks gefnar upp sakir, og þá fluttist hann til Istanbul, nánar tiltekið árið 1950, og
gerðist blaðamaður við dagblaðið Cumhuriyet (Lýðveldið). Þá hófst hinn eiginlegi
rithöfundarferill hans, hann ferðaðist víðs vegar um Tyrkland og tók viðtöl við
sveitafólk sem síðan voru birt í blaðinu.
Fyrsta bók Kemals kom út á prenti árið 1952 og var smásagnasafn, sagan Barnið er
tekin úr því. Hann fór svo að skrifa skáldsögur og hlaut landsfrægð fyrir þá fyrstu,
Mehmet mjóa (Ince Mehmet), en hún birtist fyrst sem neðanmálssaga í Cumhuriyet
og kom út í bókarformi árið 1955. Söguhetjan er fátækur unglingur sem rís upp gegn
óréttlæti, fátækt og kúgun, gerist stigamaður og rænir hina ríku til hjálpar þeim
bágstöddu.
Hróður Kemals sem rithöfundar hefur aukist jafnt og þétt með hverri nýrri
skáldsögu og þær eru nú orðnar um þrjátíu talsins. Kunnust fyrir utan Mehmet mjóa
er sagnaröðin Handan fjallanna (Dagin öte Yiizii) en hún skiptist í þrjár bækur:
Bústólpinn (Ortadirek), Járnjörð, koparhiminn (Yer demir, gök bakir) og Grasið
sem ekki deyr (Ölmez otu). Aðalyrkisefni Kemals er líf bændafólks á Tjúkúróva-
sléttunni í Suður-Tyrklandi, samskipti þess við náttúruna, eymdin og áþjánin sem
það á við að búa. Hann lýsir lífsskilyrðum þess tæpitungulaust og leiðir lesandann
inn í heim þar sem sérstök menning ríkir, með siðum sínum og aldagömlum hefðum.
Yashar Kemal hefur tekist með afbrigðum vel að ná málfari þessa fólks, einkenni
þess eru stuttar, hnitmiðaðar, síendurteknar setningar og málshættir. Sögur hans
hafa verið þýddar á fjölmörg tungumál og hann hefur hlotið verðlaun fyrir þær víða
um heim. (Þýð.)
337