Tímarit Máls og menningar - 01.09.1996, Síða 24

skáldskapur, en ég man ekki til þess að það hafi verið haft orð á því. Á þessum
flokki er algerlega mitt tungutak.
Þegar við Hanna vorum í Everglades þá sáum við fugla sem voru eins og
fiskar og fiska sem voru eins og fuglar. Um það orti ég nokkur kvæði svona
mér til minnis í staðinn fyrir að hnýta hnút á vasaklútinn minn. Það eru
kvæði eftir mig um allt heima, á alls konar minnismiðum. Hanna hefur
stundum geymt þetta að gamni sínu. í nýju umhverfi breytist ég sjálfur í
eitthvað nýtt og ég fer að spinna inn í þetta nýja umhverfi til að ná einhverri
handfestu. í náttúrunni tekur allt á sig þá mynd sem hentar, og í einni af
þessum fínu sjónvarpskvikmyndum Attenboroughs þá getum við séð hvern-
ig fuglar sem frjóvga plöntur laga sig að þeim, og hvernig þær laga sig að
fuglsneíjunum sem eiga að dreifa fræjunum. Maður sér pínulitla fúgla með
ógurlega löng nef sem þeir stinga ofan í blómkrónu effir fæðu en taka um
leið frjó blómanna og dreifa þeim. Ég verð æ meir þeirrar skoðunar að hið
lífræna efni hugsi. Náttúran lagar sig að aðstæðum eins og hún hugsi eftir
aðstæðum. Hún býr til nef fyrir blóm, hún býr til blóm fyrir nef. Og okkur
er alltaf hollt að draga ályktanir af náttúrunni. Hún er sá stóri lærimeistari.
Gott ljóð lagar líka form sitt eftir efninu. Og þegar við tölum um nýtt form,
þá er það umhverfið, nýr tími, sem kallar á þetta nýja form. Við erum partur
af náttúrunni, þess vegna notar hún okkur til þess að búa til nýtt form sem
hæfir því sem við erum að gera. Sama formið hentar ekki öflum kvæðum.
Kvæðið verður að leita að forminu í samræmi við það efni sem um er fjallað.
En það er mikil list að velja kvæði ytra form sem efninu hæfir. Það geta ekki
nema mikil skáld. Ég held að þar skilji á milli. Óskaplega mörg ljóðskáld yrkja
út úr blýmótum. Þá fer skáldskapurinn á mis við fjölbreytni náttúrunnar.
Enginn skyldi halda að svokölluð opinská ljóð séu endilega opin. Þau
leyna á sér; segja oft eitt en meina annað; eins og öll góð ljóð.“
Þú ert að skrifa um þína kynslóð í Mörg eru dags augu, og þú ert að skrifa
um ungu kynslóðina í landinu, þú ertaðgefa breiða mynd afíslensku samfélagi
á þessurn tíma, okkur ogykkur.. .
„ ... án þess að gera mér grein fyrir að þetta væri eitthvað nýstárlegt.
Sálmarnir voru meðvituð gleði yfir hversdagsleikanum og uppreisn gegn
hinni hátíðlegu trú. Hversdagsljóðin voru líklega eðlilegt ffamhald. En þau
voru ort af ást, og í þeim er mikið þakklæti yfir þeirri veröld sem ég hafði
eignast þrátt fyrir misjafna reynslu mína í æsku. En hið arfborna öryggisleysi
togast á við þessa gleði, ég kveið því að missa það sem ég hafði eignast. Ótti
við dauðann sótti sterklega á mig, því ekki vildi ég yfirgefa þetta hreiður. Það
háði mér um tíma á ferðalögum. Þessi ljóðabálkur er ókaraður hversdags-
leiki; eins og maður segi: ég ætla að fá mér jógurt. Óskaplega óskáldlegt. Hvar
er hreina skyrtan mín! Þegar ég hef lesið það kvæði þá veltist fólk um af hlátri.
Manni dettur ekki í hug að eitthvað sem er fullkomlega eðlilegt geti verið
frumlegt. En kannski er það frumlegt, ég veit það ekki.“
22
TMM 1996:3