Tímarit Máls og menningar - 01.06.1999, Side 22

GUÐMUNDUR ANDRl THORSSON
brageyra. Hrunið varð síðan algert. Not samfélagsins fyrir ljóðlistina eru
engin eftir að Hannes Pétursson kom yfirvöldum í skilning um að hann
hygðist ekki búa til ljóð handa nýjum brúm og öðrum mannvirkjum, eins og
fyrirrennarar hans, Davíð og Tómas, síðustu þjóðskáldin, höfðu mátt sitja
sveittir við að kreista eitthvað upp úr sér um.
Ljóðalestur varð einkaleg athöfn, eintal sálarinnar, hugleiðsla, sköpunar-
starf. Markmiðið varð: mitt er að yrkja, ykkar að virkja. Allir eru skáld! En
íslenskir lesendur virðast unnvörpum hafa hafhað slíkum skapandi lestri -
en hins vegar tekið skáldin sér til fyrirmyndar og sest sjálfir niður til að tjá sig.
Manni virðist sem sé stundum eins og að allir hér yrki ljóð en enginn lesi ljóð
eftir annan; ljóðagerð sé talin slíkt einkamál og eiginlega feimnismál. Það
hefur gert skáldin enn hlédrægari og þau virðast hætt að gera ráð fyrir lestri:
Mitt er að yrkja, ykkar að styrkja ...
Að undanförnu hefur borið á viðleitni hjá skáldum til að brjótast út úr
þessum hugleiðsluklefa - og má þar nefna Lindu Vilhjálmsdóttur með bók-
ina Valsar úr síðustu siglingu sem geymir sjómannaljóð og Ljóðmæli Hall-
gríms Helgasonar sem geymir allt, en er sennilega á endanum bara enn ein
skáldsagan. Bók Lindu er 57 blaðsíður í örsmáu broti og er tilvalin til að
kaupa í blómabúðum; bók Hallgríms er 367 síður í stóru broti, og þar af
margt í tvídálk og með örsmáu letri - munur kynjanna sennilega. Bók Lindu
galt þess að sjómenn og annar almenningur sem ætlað var að lesa bókina
trúði því ekki almennilega að hér væri komin ljóðabók sem ætluð væri
öðrum en skáldinu sjálfu. Bók Hallgríms galt þess hins vegar að vera of
klassísk í háttum fyrir gagnrýnendur en of nýstárleg fyrir almenna lesendur.
Hið hefðbundna ljóðform er náttúrlega ekkert loksins dautt, því ljóðform
deyja ekki - en það er kannski næstum því autt.