Tímarit Máls og menningar - 01.06.1999, Blaðsíða 144

RITDÓMAR
hennar undur ljóðrænn og lúmskt fynd-
inn. Hún er líkú skemmtileg og spenn-
andi. Spennan er vel undirbyggð með
fyrirboðum og upplýsandi kaflaheitum í
gömlum stíl: „Blíðfinnur gerir óvænta
uppgötvun í könnunarfluginu og verður
skelfing hræddur með ófyrirsjáanlegum
afleiðingum“ segir til dæmis við 11.
kafla. Höfundur er óragur við að ganga
fram á ystu nöf, stilla saman táknmynd-
um af helvíti og himnaríki sem Blíðfinn-
ur þarf að ganga í gegnum, en gætir þess
þó að yfirgefa aldrei hlustanda sinn.
Við og við koma fyrir atriði sem eru
sérstaklega fyrir fullorðna. Til dæmis
heitir hnífurinn góði sem Blíðfinnur á
Rostffeyr. Á mynd af honum kemur í ljós
að stafsetningin í textanum er ekki alveg
rétt; á hnífsblaðinu stendur þýska orðið
„Rostfrei", ryðfrír! Aftanmálsgreinarnar
við bókina höfða hins vegar bæði til
barna og fullorðinna sem skemmtilegt
sambland af gamni og alvöru.
En hver er Blíðfinnur og á heimur
hans sér raunverulegan stað eða er þetta
„bara“ ævintýri?
Blíðfinnur tengist augljóslega bernsk-
unni. Þegar barnið vinur hans er orðið
nokkurra ára gamalt hættir það skyndi-
lega að sjá hann. Heimkynni Blíðfinns
gæti verið land bernskunnar sem ýmsir
hafa ort og skrifað um og sem við höfúm
öll byggt einu sinni þó að við höfum því
miður gleymt flestum kennileitum.
Ef til vill er Blíðfinnur þá holdgerv-
ingur bernsku þessa eina barns og bíður
þess þegar það verður aftur barn sem
gamall rnaður í bókarlok. Þá má skilja
draum Blíðfinns í upphafi bókar sem
fæðingu barnsins „hans“ og boðskap
allrar sögunnar þann að sá maður sé
týndur sem glatar sambandinu við
bernskuna. Snilldarbragð Þorvalds er þá
að láta ekki manninn leita bernskunnar
heldur bernskuna leita mannsins; per-
sónugera hugtak sem verður lesanda,
ungum jafnt sem gömlum, ótrúlega ná-
komið og hjartfólgið.
Einnig er hægt að hugsa sér að Þor-
valdur sé hér að lýsa mannsævinni frá
sérkennilegu sjónarhorni. Við fæðumst
og eigum áhyggjulausa bernsku, síðan
koma fullorðinsárin sem eru endalaus
villugjörn leit að þessari horfnu
hamingju (blíð -finnur!). Þá er land-
svæðið sem Blíðfinnur reikar um öll
þessi ár eftir heimskortinu góða sem
myndskreytari bókarinnar Guðjón
Ketilsson hefur teiknað á saurblöð
hennar land í okkar landi - eins og nokk-
urs konar álfabyggð innan um manna-
byggð. Þá má hugsa sér að Smælkið sem
allt í einu kemur inn í líf Blíðfinns og
barnsins sé tryggur bernskuvinur; kló-
bítarnir séu hin eilífu hrekkjusvín sem
enginn veit hvar stinga upp kolli næst;
gúbbarnir sem bjarga Blíðfinni frá bráð-
um bana séu kátir félagar, til dæmis á
ffamhaldsskólaárunum; til þess bendir
líka Merla, unga stúlkan hjá gúbbunum
sem verður fýrsta ást Blíðfinns. Nornirn-
ar á Yllifjalli séu hins vegar til dæmis þeir
sem bjóða ungu fólki lokkandi en ban-
væn vímuefni.
Sérlega fyndnir verða í þessari túlkun
akademónarnir sem leitast við að sjúga
orku úr þeim sem hætta sér inn í Háska-
hellinn þeirra. Þarna hygg ég að tali mað-
ur sem kaus aðrar leiðir í lífinu en
háskólanám! Persóna Hlunksins er líka
dæmi um að við eigum að varast þá sem
allt þykjast vita.
Gegnum alla þessa leit fylgir bernskan
okkur eins og verndarkraftur, og persóna
Drullumalla segir lesandanum hverju
við megum ekki missa sjónar á. Einnig
verndargripirnir: lopaleistarnir í yfir-
stærð, grjónagrautslummuuppskriftin,
glerlausa stækkunarglerið, varhneturnar
og Bókin. Ef við varðveitum fjársjóði
bernskunnar og vanmetum þá ekki
komumst við á leiðarenda.
142
www.mm.is
TMM 1999:2