Tímarit Máls og menningar - 01.06.1999, Blaðsíða 76

SIGURÐUR A. MAGNÚSSON
setur hana þarsem hún er ekki algerlega nauðsynleg og ómissandi, þá er
hann að skemma verkið af sjálfselsku.“
Fráþví Hemingway byrjaði að skrifa uppúr tvítugu gekk hann með minn-
isbók og var síhripandi hjá sér hugmyndir, sem hann vann úr þegar heim
kom. Þar kom að hann var búinn að semja átján smásögur, drög að fyrstu
skáldsögunni og slatta af ljóðum. Hann var við skyldustörf á friðarráðstefh-
unni í Lausanne síðla árs 1922 og Hadley kona hans tók sig upp ffá París til að
vera hjá honum um jólin. Hafði hún meðferðis í lítilli ferðatösku öll handrit
hans í vændum þess að hann fengi tóm til að vinna að þeim. Hún tók sér
leigubíl til Gare de Lyon og fékk burðarmann til að fara með farangurinn í
lestarklefann. Þá stuttu stund sem hún hafði augun af pjönkunum var litlu
ferðatöskunni stolið og sást ekki framar. Þarmeð hurfu öll bókmenntaskrif
Hemingways nema smásögurnar „Up in Michigan" og „My Old Man“.
Þetta óhapp hafði mikil áhrif á þau hjónin bæði og Hemingway fékk aldrei
gleymt því, en hann lét það ekki hnika ásetningi sínum. Alltfrá barnæsku
hafði hann vanist sársauka. Kannski sóttist hann eftir líkamlegum sársauka,
en það var andlegi sársaukinn sem verk hans áttu eftir að glíma við. Milli
ferðalaga um Evrópu, fiskveiðiferða til Key West og dýraveiða í Aff íku vann
hann allan þriðja áratuginn að smásögum og þremur skáldsögum, The Sun
Also Rises (1926), The Torrents of Spring (1926) og A Farewell to Arms (1929),
sem sköpuðu hina harðgeru og skapríku söguhetju sem varð nokkurskonar
vörumerki höfundarins. En það voru smásögurnar sem birtu innra mann-
inn, sem hann langaði til að fela, viðkvæman og óffamfærinn mann undir
þykkum skrápi.
En það var sjálfur textinn sem hann lagði mesta áherslu á. Til að finna rétta
‘þyngd’ sérhvers orðs gerði hann sér að venju að hafa tvö- eða þrefalt bil milli
orðanna þegar hann var að vélrita sögu. Honum fannst þeim mun erfiðara
að velja orðin sem þau voru einfaldari. Það sem hann hafði að segja var hreint
ekki einfalt, en það átti að sýnast einfalt. Ætli Faulkner hafi haldið að stórar
tilfinningar spryttu af stórum orðum? „Hann heldur ég þekki ekki tíudollara
orðin,“ sagði Hemingway. „Víst þekki ég þau. En það eru til eldri og einfald-
ari og betri orð, og það eru þau sem ég nota.“ Það voru orð sem Edmund Wil-
son nefndi „runur af norrænum einsatkvæðisorðum, fullyrðingarsetningar
og amrískt talmál“. Úr þvílíkum orðum, úr því sem óbókfróðir veiðimenn og
ólæsir nautabanar létu útúr sér, þegar þeir óafvitandi meintu meira en þeir
sögðu, gróf Hemingway fjársjóð snjallra áhrifsbragða. Hann afréð að þegar
hann gæfi beinaberar lýsingar á umhverfi ætti hann að láta alla staðhætti
sjást ánþess að láta uppi sitt eigið álit á þeim. En fyrst og fremst voru það sam-
tölin sem báru uppi og afhjúpuðu tilfmningaþungann. Ford Madox Ford
sagði um stíl Hemingways: „Orð hans orka á mann, hvert og eitt þeirra,
74
w w w. m m. í s
TMM 1999:2