Tímarit Máls og menningar - 01.06.1999, Síða 58

JÓN FRÁ PÁLMHOLTl
og virtist vera dyravörður. Ég spurði hana eftir Ragnari. Hann er farinn,
sagði konan. Ég sagðist hafa átt að hitta hann hér kl. eitt. Þekkir þú ekki
Ragnar? spurði konan. Nei, svaraði ég. Það hlaut að vera, sagði hún. Er ekki
von á honum aftur? spurði ég. Það veit enginn, svaraði hún. Hann er óút-
reiknanlegur. Inni í stórum salnum voru smiðir að hengja upp málverk. Ég
gekk um salinn að virða fyrir mér myndirnar og þarsem ég var staddur innst í
öðru horni salarins sá ég skyndilega lágvaxinn mann með svartan hárlubba
íklæddan blárri úlpu koma hlaupandi inn salinn. Hann stansar fyrir framan
mig, réttir mér höndina og segir; þú vilt gefa út. Trúlega hef ég stunið upp
svari þótt ég muni það ekki. Maðurinn segist þá til í að gefa út ljóðin ef ég
sætti mig við helming upplagsins sem höfundarlaun. Ég hef víst samþykkt
það, því sá svarthærði tók á rás og hljóp ffam salinn og út. Ég gekk í humátt á
eftir honum og spurði konuna bakvið glerið hvort þetta hefði ekki verið
Ragnar í Smára sem áðan hljóp útúr Skálanum. Jú, svaraði hún. Hittirðu
hann ekki? Ég játaði því og kvaddi undrandi konuna og fór. Bókin kom svo
út um haustið. Þetta var skemmtilegur tími. Skemmtilegast var að kynnast
skáldunum og útgefanda þeirra. Stóðu þau kynni meðan allir lifðu.
Þetta haust komu út margar ljóðabækur eftir ung skáld. Ein þeirra var
Nóttin á herðum okkar eft ir Jón Óskar. Sú bók skar sig úr vegna sérkennilegs
útlits, en bókin var hönnuð af Kristjáni Davíðssyni listmálara, sem þarna
ruddi brautina fyrir margt sem á eftir kom. Fólk var óvant slíkum nýjungum
og ég er viss um að bókin hefúr goldið síns frumlega útlits. Þetta var slæmt
því bókin er að mínu áliti hreint snilldarverk og ég veit að ég er ekki einn um
þá skoðun.
Jón Óskar var lærður í tónlist og hafði m.a. píanóleik að atvinnu um skeið.
Mér þykja auðsæ áhrif tónlistarinnar á ritverk hans, ekki síst ljóðin. Ég á ekki
eingöngu við þann taktfasta áslátt sem ég veit að margir þekkja, en einnig
áhrif á orðaval og mótun setninga sem kannski er erfitt að útskýra a.m.k. í
stuttu máli. Ég veit að nafni minn vildi ekki gera of mikið úr þessum áhrifum
og vísaði m.a. til ljóða Jónasar Hallgrímssonar sem hann var látinn læra ut-
anað í barnaskóla og nefndi Gunnarshólma sérstaklega. Hér má spyrja hvort
skáld séu sjálf dómbærust um slíka hluti, en vísunin til Jónasar þykir mér
ekki útí bláinn. Þótt hálf önnur öld og breyttar tíðir skilji þá að er ýmislegt
líkt með þeim. Báðir fóru þeir ungir til annarra landa og sökktu sér ofaní
ljóðagerð og ríkjandi hugsun síns tíma. Jónas las þýskar bókmenntir en Jón
Óskar franskar. Báðir slógu þeir nýjan tón í anda síns tíma, án þess að glata
tengslum við uppruna sinn. Hvorugur orti tyrfin ljóð eða margræð. Hinn
einfaldi skýri tónn boðunarinnar samsamast landinu og þjóðinni svo allt
rennur saman í upphafinni snilld, tærum einfaldleik hugsunarinnar þegar
best lætur. Hvorugur var mikilsmetinn af samtíð sinni, þótt Jónasi væri síðar
56 www.mm.is TMM 1999:2
1