Tímarit Máls og menningar - 01.06.1999, Side 117

SKÁLDSKAPUR Á SKÖKKUM STAÐ
mannsins Menards eru sláandi og í andstöðu við hugmyndir ritunartíma
síns á meðan texti Cervantesar er einfaldlega retorískur lofsöngur um sög-
una. Eða þannig samles sögumaður textana. Það augljósa í augum lesandans
er hinsvegar að textarnir tveir eru nákvæmlega eins. Menard hefur skrifað
Don Kíkóta orðréttan upp.
Þessi margslungna saga um rithöfundinn Menard gæti næstum verið fyrir-
myndin - eða eftirmyndin - að deilunni sem hér er til umfjöllunar og átti sér
stað í raunveruleikanum. ítalski málarinn Giacomo Cristoforo var þekktast-
ur fyrir þátt sinn í Fáránleikamanifestói ítölsku Fútúristanna sem kom út
1914. Aðalhöfundur þess var Marinetti en Cristoforo var síðar nefndur sem
einn af meðhöfundum þess. Cristoforo var Sikileyingur og fæddist árið 1895
og dó 1944. Verk Cristoforo töldust ekki til stórtíðinda á sínum tíma og hann
var ekki talinn hafa framið það affek í málaralistinni að nafni hans yrði hald-
ið á lofti. í hópi fútúristanna tókst honum þó að ganga hressilega fram af
góðborgurum og skapa sér nafh, verða alræmdur óknyttadrengur. Árið 1916
kom Cristoforo fram í hópi ungra fútúrista undir forystu Marinettis í kvik-
myndinni Fútúristalíf. Hópurinn ræðst í upphafssenunni á gamlan mann á
veitingahúsi í Flórens og svívirðir hann fyrir að borða súpuna sína á gamal-
dags hátt. Á þessum tíma gekk Cristoforo undir nafninu Presto; margir fút-
úristana tóku sér ný og fútúristalegri nöfn.
Orðspor Cristoforos barst um Evrópu; hann hélt að minnsta kosti eina
sýningu í Fiction Gallery, litlu sýningargalleríi í London. En ástæða þess að
hann er hér til umfjöllunar er málverkhans af „Onan og Ger“ sem hann mál-
aði í júlí 1918. Það málverk er nú glatað og hending ein ræður því að það er
áhugavert í hugmyndasögulegum skilningi - auk þess sem það tengist
íslandi á óvæntan hátt.
Helber tilviljun ræður þeirri tengingu. Hallgrímur Alffeðsson var fæddur
á Barðastöðum í Vestur-Húnavatnssýslu árið 1880 og ólst upp þar og á Seyð-
isfirði. Hallgrímur varð sjómaður í húð og hár, vann á erlendum fiskiskipum
lengst af ævi sinni en settist að í Winnipeg 1934. Hallgrímur var mun hefð-
bundnari málari en Cristoforo og málaði ff aman af ferli sínum í anda klassis-
ismans og notaði iðulega þemu úr biblíu og goðafræði. Andrés Örnólfsson
lætur að því liggja í yfirlitsgrein í Skírni árið 1962 að Hallgrímur hafi alla tíð
verið dálítill sveitadrengur:
Hallgrímur var einn af þessum íslenzku alþýðusonum sem aldrei
hverfa frá uppruna sínum hversu langt sem þeir ferðast frá heimahög-
unum. Sveitin er ávallt nærstödd í verkum hans og þetta er íslenzk
sveit. Hafið sem velkist um í málverkum hans frá þeim stutta tíma sem
TMM 1999:2
www.mm ,is
115