Tímarit Máls og menningar - 01.06.1999, Síða 123

SKÁLDSKAPUR Á SKÖKKUM STAÐ
Svo mörg voru þau orð. Cristoforo, sem á þessum tíma er fluttur til London
og starfar sem leiðsögumaður á Galleríi, hefði aldrei skrifað þetta bréf og sent
Hallgrími ef ekki hefði komið til umsögn Paul Hamiltons, eiganda og rek-
anda Fiction gallerísins, en hans vitnisburður er það eina sem bendir til þess
að verk málaranna tveggja hafi átt eitthvað sameiginlegt. Hamilton var ekki
stórt kennivald í breskum myndlistarheimi en naut þó ákveðinnar virðingar;
sýningarskýrslur hans frá 1902-1930 voru nýverið gefnar út og þykja
hnýsileg lesning. Ef til vill verður þeim best lýst með fýrirsögn þessarar
greinar hér: Skáldskapur á skökkum stað.11
Hallgrímur kom til Hamiltons með allmörg málverk og vildi halda
sýningu. Ekkert varð af sýningunni en Hamilton mun hafa haff orð á því við
Cristoforo hversu líkt eitt verka Hallgríms væri einu af hans eigin. Það er ekki
ljóst hvernig hann orðaði þetta; ef til vill hefur Cristoforo blásið þetta upp úr
öllu valdi: hann var sagður skapofsamaður. Þáttur Hamiltons í málinu er æði
dularfullur; hann var sá eini sem hafði litið bæði verkin augum og ef marka
má sýningarskýrslur sem hann ritaði um þetta leyti lét hann sér fátt um fmn-
ast. Það er ekki farið mörgum orðum um málið en á einum stað lætur
Hamilton þessa athugasemd falla: „Þau eru oft ekki minniháttar lætin sem
minniháttar listamenn geta gert yfir minniháttar verkum sínum".12
Tíðarandi dagsins í dag gerir þetta mál áhugavert - ekki aðeins vegna mál-
verkafalsana sem upp hafa komið á síðustu árum heldur vegna mikillar um-
ræðu og umhugsunar um frummyndir og höfundarrétt. Og þetta er ekki
íslenskt fýrirbæri. Humbert Fuego er ungur breti og formaður samtaka sem
kenna sig við auðkennihryðjuverk, „identity terrorism“. Fuego hefur staðið
að baki ýmsum óskunda í breskum fjölmiðlum á undanförnum árum þó
ekkert hafi sannast á hann. Árið 1993 birtist í Financial Times grein eftir virt-
an hagfræðing, Terry Foster, sem skrifar reglulega í blaðið. Þetta var dæmi-
gerð Foster grein að flestu leyti, uppfull af hagfræðislangri og ekkert nýtt í
henni nema hvað þar er gengið feti ff amar í að spá hruni vestræns hagkerfis
en Fosters var von og vísa. Daginn eftir var hvellur: það birtist bréf til blaðsins
frá Foster þar sem hann sór af sér greinina frá því daginn áður og álasaði
blaðinu fyrir slælegt effirlit. Tveimur dögum síðar tók ekki betra við: ítarleg
og yfirveguð grein eftir Foster sem þá kannaðist hvorki við fyrri greinina né
bréfið, hafði verið á ferðalagi og kom af fjöllum. Böndin tóku að berast að
auðkennihryðjuverkamönnunum.
Og þetta var aðeins upphafið. I menningartímaritinu New Statesman
birtist þremur vikum síðar smásaga eftir Will Self, upprennandi breskan rit-
höfund sem síðan kannaðist ekkert við söguna. Frá fréttaritara Sun í Belgíu
barst viðtal við þarlendan þjóðernissinnaðan stjórnmálamann sem aldrei
hafði átt sér stað og aldrei verið sent til blaðsins af fréttaritaranum. Frá
TMM 1999:2
www.mm.is
121