Tímarit Máls og menningar - 01.06.1999, Page 145

RITDÓMAR
Barn sem ekkifœr að vera barn
Bókin um Blíðfinn minnir stundum á
ævintýrasögur Astrid Lindgren, einkum
bókina um Ronju ræningjadóttur. Hún
er líka um sársaukann sem fylgir því að
verða fullorðinn og iðar einnig af alls
konar furðuverum. En hvor skyldi vera
betri, sagan um Blíðfinn eða sagan um
Ronju? spurði fullorðni gagnrýndinn.
Blíðfinnur er betri, sagði átta ára
gagnrýnandinn.
Af hverju? spurði sá fullorðni.
Af því að Blíðfinnur er ekki hetja eins
og Ronja, sagði sú átta ára, og sýndi með
þessu svari að hún er orðin þroskaður
lesandi. Það var einmitt þegar mannfólk-
ið vildi fara að lesa um manneskjur í
staðinn fýrir hetjur sem skáldsagan varð
til.
Fyrst í stað er lesandi upptekinn af
spennunni, leitinni að barninu, en smám
saman verður Blíðfinnur sjálfur það sem
töffar mest við þessa sögu. Hann fær í sig
dýptir sem gerir hann ákaflega mannleg-
an þrátt fýrir vængina. Hann er feiminn
og það sem meira kemur á óvart: hann er
bældur. Eins og barn sem hefur verið
svikið og er hvekkt. Blíðfinnur verður
tragísk persóna þótt smávaxinn sé. „Bara
ef einhver vildi hjálpa honum,“ segir
þegar hann leggur ekki í rökkvaðan
skóginn, fullan af furðum og villum, og
hann sjálfur kortlaus og tómhentur:
„Bara ef hann gæti beðið einhvern að...
Nei. Hann kunni ekki að biðja um hjálp.
Hann var vanur að gera alla skapaða
hluti einn sjálfur eftir að pabbi hans og
mamma fóru frá honum. Og það voru
ekki svo margir hlutirnir sem hann
gerði.“ (65)
Blíðfinnur er fulltrúi barna sem ekki
er dekrað við, barna sem venjast á að
bjarga sér sjálf þó að þau hafi hvorki ald-
ur né þroska til þess. Af þeim börnum er
nóg í samtímanum. Þau þurfa mörg að
taka erfiðar ákvarðanir, eins og þegar
Blíðfinnur brýtur með sér hvern hann
eigi að svíkja þegar hann getur ekki gert
öllum til góða (79):
Bara ef hann gæti verið alveg viss um
að barnið væri í alvörunni horfið /.../
Þá gæti hann hætt að leita. En um leið
og hann hugsaði þannig fann hann
annars konar tilfinningu í hjartanu.
Óbærilegan söknuð sem þrengdi sér
alla leið upp í hálsinn. Og hann fann
að hann gæti aldrei gleymt þessum
besta vini sínum.
Þá mundi hann allt í einu eftir
Smælkinu. Var hann ekki að svíkja það
ef hann færi og héldi áffam að leita að
barninu?
Mikið skelfing sem það var allt í
einu orðið erfitt að lifa.
Hann gat ekki ákveðið sig. Það var
alveg ljóst.
Og Blíðfinnur fann allt í einu, eitt
gullið andartak, hvernig hann gafst
upp á öllum þessum flóknu, vonlausu
hugsunum og leyfði sér bara að vera
lítill og máttvana.
Lausn Blíðfinns verður að hlusta á rödd
hjartans og treysta henni. „Það verður að
leita með hjartanu," segir í Litla prinsin-
um eftir Antoine de Saint-Exupéry, einni
þeirra bóka sem saga Þorvaldar talar við.
Þegar ákvörðun hefur verið tekin með
hjálp Orkunnar sem er guðsmyndin í
bókinni leysast önnur mál af sjálfu sér.
Þegar allt kemur til alls skiptir tákn-
mál bókarinnar minna máli en þroska-
saga Blíðfinns, og það er hún sem gerir
þessa sögu svo merkilega og mikilvæga.
Blíðfinnur breytist hægt og hægt í hinn
hæfasta skógarbúa (90) og eftir því sem
leit hans verður langvinnari verður hann
sífellt næmari á töfra skógarins. „Leitin
að barninu kenndi honum að skerpa
skilningarvitin og innsæið þannig að
hann heyrði ekki lengur andardrátt sjálfs
TMM 1999:2
www.mm.is
143