Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2006, Side 89

84
Tímarit um menntarannsóknir, 3. árgangur 2006
hvort ekki væri annar túlkunarmöguleiki, sem
eðlilegt var. Það þarf að vanda vel slíka vinnu
og hún tekur tíma.
Það er líka mikill vandi að draga frama
alla nauðsynlega varnagla. Stundum hendir að
horft sé á niðurstöður án þess að setja þær í
nauðsynlegt samhengi. Greiningarþátturinn er
mjög snúinn og kynning á niðurstöðum getur
farið fyrir ofan garð og neðan.
Og svo komið sé að spurningunni, þá
er kannski langerfiðasti hjallinn að nýta
niðurstöðurnar. Það er meira en að segja það
að nýta niðurstöður kannana og rannsókna.
Það liggur fyrir mikið af tölfræðilegum
upplýsingum sem ekki hafa verið nýttar sem
skyldi, en nýtast vonandi einhvern tímann síðar.
Því lengur sem við söfnum t.d. sambærilegum
upplýsingum, þeim mun auðveldara verður
að sjá þróunina og þá höfum við betri grunn
til að sjá framtíðarþróun fyrir og getum tekið
ákvarðanir með hliðsjón af því.
Eins og fram hefur komið finnast mér
upplýsingar mjög mikilvægar, en ég verða að
segja að mér finnst fólk stundum vanmeta hve
erfitt það er að gera sér mat úr þeim.
Niðurstöður verða að vera nokkuð traustar,
ekki satt?
Það er auðvitað mjög mikilvægt að niðurstöður
rannsókna eða tölfræðilegar upplýsingar
almennt séu byggðar á traustum grunni. Það
er hægt að láta tölur líta vel út, en svo er
undirstaðan brotakennd, t.d. óvandvirkni og
ónákvæmni við öflun þeirra eða tölur bornar
saman sem byggja á mismunandi forsendum.
Það þarf ákveðinn hugsunarháttur að vera
til staðar. Margir huga ekki að því að kynna
sér og nýta niðurstöður kannana og rannsókna
þegar taka þarf stórar ákvarðanir. Það þarf að
finna rannsóknir sem við á, kynna sér þær og
sjá hvort þær styðji eða mæli gegn ákvörðun,
eða safna nýjum gögnum.
Gott dæmi er umfangsmikil rannsókn sem
við gerðum á sérkennslunni í Reykjavík.1
Ætlunin var einmitt að nýta hana í stefnumótun
um sérkennslu. Það gerðist ekki sjálfkrafa,
kannski af því að það eru ekki margir sem
eru vanir að nýta sér slík gögn. Vandamálið
var ekki að niðurstöður væru ekki traustar eða
skýrar. Vandinn var meira að tengja niðurstöður
við það sem móta átti stefnu um. Það er hægara
sagt en gert að láta upplýsingar vísa sér veginn,
en það er kannski gagnleg samlíking að segja:
Upplýsingarnar velja ekki veginn fyrir mann,
en þær geta lýst hann upp.
Mér dettur í hug önnur mikil rannsókn sem
við erum að fá niðurstöður úr nú, rannsókn
sem Ingvar Sigurgeirsson og fleiri unnu um
hegðunarmálin í grunnskólum Reykjavíkur.2
Þarna erum við með áhugaverðar og
umfangsmiklar niðurstöður, sem búið er að
kynna, en svo er það næsta skref að nota þær.
Það verður ekkert auðvelt og gengur ekki
sjálfkrafa fyrir sig.
Í þessari rannsókn kemur m.a. fram hvað
menningin í skólunum skiptir miklu máli,
þar á meðal hvernig talað er um nemendur
eða samstarf við foreldra. Í ljós kom að þar
sem greind var jákvæð menning, þar virtust
minni agavandamál. Ef ég væri skólastjóri
mundi ég vilja fá upplýsingar um hvernig
minn skóli kom út hvað varðaði menningu
og svo mundi ég vinna með þær niðurstöður
og byggja á þeim áætlanir um að hafa með
einhverjum hætti áhrif á þróun menningarinnar
eða andrúmsloftsins í skólanum.
Það eru tveir hópar sem þurfa að nýta
niðurstöður. Annars vegar stefnumótun-
araðilar og hins vegar kennarar og starfsmenn
skóla.
Ég vil alls ekki greina þarna á milli, því
ég tel það lykilatriði að skólafólkið sé með
í stefnumótuninni, eigi hún að ganga upp.
Viðtal við Gerði G. Óskarsdóttur
1 Anna Ingeborg Pétursdóttir, Anna Kristín Sigurðardóttir, Arthur Morthens, Auður Hrólfsdóttir, Eyrún Ísfold Gísladóttir,
Gerður G. Óskarsdóttir, Guðbjörg Andrea Jónsdóttir og Guðný Berþóra Tryggvadóttir (2000). Sérkennsla í grunnskólum
Reykjavíkur: Könnun á fjölda nemenda, ástæðum og framkvæmd. Reykjavík: Fræðslumiðstöð Reykjavíkur.
2 Ingvar Sigurgeirsson og Ingibjörg Kaldalóns (2006). Gullkista við enda regnbogans. Rannsókn á hegðunarvanda í
grunnskólum Reykjavíkur skólaárið 2005-2006. Reykjavík: Rannsóknarstofnun Kennaraháskóla Íslands.