Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2010, Side 61

61Tengsl námsárangurs við viðhorf nemenda og foreldra
er m.a. fjallað um námsárangur, námsáhuga og
fé lagslegar aðstæður barna á ólíkum aldri og
eru svör barna og foreldra þeirra tengd saman.
Þannig gefast möguleikar á að afla fyllri upp -
lýsinga um aðstöðu barnanna og þá sérstaklega
þeirra yngri. einnig er hér um að ræða rannsókn
á tengslum ýmissa ólíkra þátta í umhverfi nem -
enda og áhrifum þeirra á námsárangur án þess
að stuðst sé við fyrirfram mótuð líkön en Dow -
son og mcinerney (2003) benda á mikil vægi
slíkra rannsókna.
Þó svo að formleg menntun barna og ung -
linga fari fram í skólum undir handleiðslu
kennara ræðst námsárangur þeirra að miklu leyti
af öðrum þáttum, ekki síst fjölskylduaðstæðum.
Þetta hafa t.d. marzano (2000) og Wentzel
(1998) bent á. í yfirliti Bongs (2008) um rann -
sóknir á námsáhuga kemur fram að áhugi barna
mótast meira en áður var talið af því félagslega
umhverfi sem þau búa við. Það er því mikilvægt
að hafa í huga að það er innan vébanda fjöl -
skyldunnar sem grunnurinn er lagður að ýmiss
konar undirstöðufærni og viðhorfum hjá börn -
um sem hafa mikið að segja um framtíð þeirra í
námi sem á öðrum sviðum.
Það hve duglegir foreldar eru að vekja
forvitni og þekkingarþörf barna sinna á sviðum
sem tengjast námsefni skólans hefur mikið að
segja (Berns, 2007; Luster, Lekskul og Oh,
2004). einnig sýna rannsóknir að börn undir
skóla skyldu aldri, sem vanist hafa bókum og að
lesið sé fyrir þau heima, standa sig betur í námi
en önnur börn (Boyer, 1991). að lokum má hér
nefna að það hvernig sjónvarpsefni börn á
forskólaaldri horfa á hefur áhrif á námsárangur
þeirra allan grunnskólann; fræðandi efni tengist
betri náms árangri (anderson, Huston, schmitt,
Linebarger og Wright, 2001). Yfirlitsrannsókn
marzanos (2000) á áhrifaþáttum í námi er
áhuga verð í þessu samhengi en hann kemst að
þeirri niður stöðu að um 80% námsárangurs
megi heimfæra upp á þætti eins og félagslegan
bakgrunn nem enda. aðeins u.þ.b. 20% náms -
árangurs tengjast beint aðstæðum í skólanum
eða kennslu stofunni, að mati marzanos.
Chiu og Xihua (2008) og Chiu og Chow (í
prentun) benda á að fjölskylduaðstæður, svo
sem menntun foreldra, skiptir miklu máli fyrir
námsárangur barna. einnig kemur fram í
yfirlitsrannsókn Pettits, Davis-keans og magnu -
sons (2009) að fjölskylduaðstæður, einkum
menntunarstig foreldra, segja fyrir um náms -
gengi og námsárangur nemenda; því meiri
menntun sem foreldrarnir hafa, þeim mun betri
árangri ná börnin í námi. Pettit o.fl. telja að
þessa jákvæðu fylgni megi rekja til þess að
með aukinni menntun foreldra hlúi þeir betur
að námi barna sinna og hafi um leið meiri vænt -
ingar til þeirra um að standa sig vel í skólanum.
auk þess halda Pettit o.fl. því fram að stuðn -
ingur af þessum toga skapi skilyrði fyrir meiri
vitsmunaþroska hjá nemendum sem í fram -
haldinu verður þeim hvatning til að afla sér
víðtækrar menntunar og standa sig vel í námi.
Loks telja Pettit o.fl. að þau samskipti sem fram
fara á heimilum barna og unglinga móti viðhorf
þeirra og væntingar til náms til frambúðar, hver
svo sem menntun foreldranna er, og að þessi
sömu viðhorf hafi afgerandi þýðingu fyrir skóla -
göngu þeirra og árangur.
Fáar íslenskar rannsóknir eru til um náms -
um hverfi, námsáhuga og námsárangur barna á
ólíkum aldri en benda má á rannsókn álfgeirs
L. kristjánssonar og ingu D. sigfúsdóttur
(2009) á áhrifum foreldra á námsárangur ung -
linga. Hún sýndi að stuðningur foreldra, hversu
miklum tíma þeir vörðu með börnunum, tengd -
ist betri námsárangri (álfgeir L. kristjánsson
og inga D. sigfúsdóttir, 2009). Önnur íslensk
rann sókn sýndi fram á tengsl heilsuþátta,
líkams þyngdarstuðuls (Bmi), fæðu og hreyf -
ingar og námsárangurs. Þessir heilsutengdu
þættir skýrðu þó minna en menntun foreldra,
skróp og sjálfs mat (inga D. sigfúsdóttir, álfgeir
L. kristjáns son og allegrante, 2007).
samkvæmt ginther og Pollak (2004) er
mikilvægt að gefa gaum að fjölskyldugerð, og
þá sérstaklega hjúskaparstöðu foreldra, þegar
meta á áhrif fjölskyldunnar á þroska barns og
námsárangur. í sama streng taka Chiu og Xihua
(2008). Börn sem alast upp hjá báðum kynfor -
eldrum sínum ná að jafnaði betri námsárangri
en þau sem alast upp í stjúpfjölskyldu eða hjá
einstæðu foreldri (ginther og Pollak, 2004).
rannsóknir á áhrifum fjölskyldugerðar eru
þó erfiðar í framkvæmd þar sem fjölskyldugerð
er breytingum háð. samkvæmt Dencik og Lauter -
bach (2002) skiptir stöðugleiki fjölskyldna
barna meira máli en samsetning þeirra fyrir
skólagöngu barnanna. í rannsókn þeirra á heil -
Tímarit um menntarannsóknir, 7. árgangur 2010
Tímarit um menntarannsóknir_Layout 1 1/17/11 5:18 PM Page 61