Gripla - 01.01.1995, Side 102

100
GRIPLA
isins. Upphaf sögunnar er þannig ekki úr lausu lofti gripið. Draumur-
inn snýst, að minni hyggju, ekki um spá um framtíðina, heldur felur
hann þvert á móti í sér öfugmæli um það sem koma skal. Hann túlkar
írónískt þau umskipti er verða á lífi Hrafnkels; þau valda því að hann
kastar fyrir róða þeim átrúnaði sem var grundvöllur lífsskoðunar hans
og trúar á heill ættarinnar. Draumurinn varpar ljósi á tvískiptinguna í
byggingu Hrafnkels sögu og hnykkir á fáfengileika og alvöruleysi
trúskiptanna síðar í sögunni.
3
Pyndingar Hrafnkels og trúskipti hans eru þungamiðja sögunnar og
skiptir sú frásögn henni í tvo helminga (Andersson 1988:296; Sverrir
Tómasson 1994:794-5). Fyrri hlutinn hnígur að þessum örlagatíðindum
og vegur Freysdýrkun Hrafnkels þar þyngst. Hrafnkell strengir þess
heit að vega þann er ríði hestinum Freyfaxa í óleyfi hans (3. k.) og
þeim eið verður hann síðan að hlíta þegar hesturinn kemur úrigur af
svita í Aðalból þar sem Hrafnkell situr að snæðingi (5. k.). Freyfaxi
krefur vin sinn um hefnd með gneggi sínu. Hrafnkell sefur þó um nótt-
ina, en ríður í bláum klæðum og með öxi eina vopna í morgunsárið í
selið til að höggva varnarlausan smalann.
Það er eftirtektarvert að víg frændanna Einars Þorbjarnarsonar og
Eyvindar Bjarnasonar kveðast á við bústörf kvenna. Hið fyrra við ró
heiðanna og mjaltir í selinu; hið síðara við þvotta griðkonunnar í ánni.
Bæði eru vegin að morgni dags. Þeim er teflt gegn eilífri hringrás nátt-
úrunnar og gagnsemd hins daglega amsturs. Þó að höfundur eyði ekki
fleiri orðum í drápin en bústörfin, afhjúpar frásögn hans í senn grimmd
þeirra og gagnsleysi.
Hrafnkatli er lýst sem ofsamanni í upphafi sögu, og hefur hann
aldrei bætt nokkurn mann sem hann hefur fellt. í þessu efni er honum
líkt farið og Víga-Styr, sem frá er sagt í Heiðarvíga sögu (5. k.; Sig-
urður Nordal 1940:61). Ungur drengur drepur Víga-Styr í hefnd fyrir
föður sinn, þegar Styr hafði rétt snúist til kristni. Bjarni Guðnason
hefur líkt þeirri viðureign við átök Davíðs og Golíats í Biblíunni
(1993:110-11).
Ungur og lítt reyndur maður verður Hrafnkatli einnig að falli þó að í
sögunni sé hann fórnarlamb. Hrafnkell iðrast vígs Einars, og í merki-
legri ræðu lýsir hann því yfir við föður hans að hann vilji bæta hann,