Gripla - 01.01.1995, Side 119

117
„1236: ÓRÆKJA MEIDDR OK HEILL GQRR"
tíðindi, lézt hann vilja upp í hellinn at finna Órækju. En þeir
löttu þess. Hann vildi fara eigi at síðr ok kallaði sik eigi saka
mundu, er þar var Þórir jökull, móðurbróðir hans. Sturla bað
hann skunda aftr af fjallinu ok út til Staðar at segja þeim tíðindi
slík, er hann yrði víss. ... Reið Svarthöfði þá vestr í Hjarðarholt,
en þeir Sturla út til Staðar, þaðan til Helgafells at láta skrifta sér
ok svá á Eyri til Þórðar. En Þórði þóttu skriftir Sturlu of miklar
ok kvað hann skyldu fara í Skálaholt á fund biskups. Fóru þeir
þá til Staðar, ok var þar komin Arnbjörg ok Játvarðr, ok segir
hann þau tíðindi í hljóði, at Órækja hefði sýn sína ok var heill. ...
Þau Sturla Þórðarson ok Arnbjörg riðu þá suðr. ... En er þau
kómu í Borgarfjörð, var Órækja brott ór hellinum. Hafði hann
riðit suðr um land við þriðja mann. Riðu þau þá til Skálaholts,
ok kom Órækja þá til móts við þau austan ór Klofa ok var inn
hressasti. Allvel tók Magnús biskup við þeim ok leysti þá misk-
unnsamliga. Fekk hann Órækju tíu hundruð vaðmála ok lagði
þat til með honum, at hann skyldi útan, - sagði, at hann myndi
enga uppreist hér fá sinna mála. Riðu þau Órækja þá ofan á Eyr-
ar, ok tók hann sér far með Andréasi Hrafnssyni.
This episode, which Sturla Þórðarson describes in such great detail, and
which is documented in most Icelandic annals, is difficult to reconcile
with reality and raises a number of interesting questions: for instance,
what motivated Sturla Sighvatsson to resort to such unprecedented and
radical measures to divest his cousin of his power? Miracles aside, what
exactly transpired in Surtshellir? Why did Sturla Þórðarson feel the need
to go to confession after he heard about the incident, and why was his
penance so great? Why was Órækja awarded such a small compensation
for the outrage, and why was he forced to leave the country while the
perpetrator of the action, Sturla Sigvatsson, got off scot free?
Despite the number of questions raised by the Surtshellir episode,
scholarly discussion of the maiming and miraculous recovery of
Órækja is virtually nonexistent. It is the purpose of this article, then, to
try to answer the questions posed above and to shed light on the moti-
vating forces behind the episode, as well as on the obscure circum-
stances surrounding the torture of Órækja and, finally, on the rðle the
author of íslendinga saga, Sturla Þórðarson, might have played in the
incident.