Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2012, Blaðsíða 218

218
ar.40 Dæmin eru óteljandi. Í löndum þriðja heimsins hefur efnahagsleg
þróun, sköpuð til að færa fyrirtækjunum gróða, í för með sér eyðilegg-
ingu skóga, uppblástur jarðar og mengun vatns sem aftur leiðir til þess að
lífkeðja náttúrunnar rofnar og þar með glatast grundvöllur þeirra fæðu-
hagkerfa sem nánast allt fátækt fólk lifir samkvæmt. útkoman er gríðarleg
vesöld. Plantekrur sem rækta afurðir til sölu og útflutnings eyðileggja ekki
aðeins líffræðilegan margbreytileika heldur skapa líka ríkidæmi fárra með
þrældómi fátæks fólks. Á sama hátt ýtir aðgerðaleysi, hvað snertir rétt
til jarðnæðis, fátæku landsbyggðarfólki út á jaðra hins ræktanlega lands.
Til að lifa af verður það að stunda landbúnað sem miðast við að „höggva
og brenna“ og eyðileggur með því ósnortin vistkerfi, drepur sjaldgæf dýr
og flæmir frumbyggja á brott. Það má finna dæmi um þetta sem tengist
Norður-Ameríku; fyrirtæki í Bandaríkjunum flytja út vinnu til verksmiðja
handan mexíkósku landamæranna þar sem fá má þúsundir ungra lands-
byggðakvenna fyrir lítinn pening til að framleiða hágæðavöru til útflutn-
ings en sjálfar búa þær við örbirgð í umhverfi sem er mengað af eitruðum
úrgangi.
Frá hnattrænu sjónarhorni er þetta ástand tilkomið vegna alþjóðlegs
efnahagskerfis sem hvetur til sífellds gróða, níðist endalaust á gæðum nátt-
úrunnar, og leitar ódýrs vinnuafls til að breyta þessum gæðum í neyt-
endavarning. Þeir sem græða eru ríkar stéttir og þjóðir sem neyta óhóflega
mikils af gæðum jarðar. Bilið milli ríkra og fátækra klýfur hin ríku lönd
í tvennt. Hinir ríku geta valið að búa á grænum víðáttum á meðan hinir
fátæku, aðallega litað fólk, búa nærri verksmiðjum, hreinsunarstöðvum
eða endurvinnslustöðvum sem menga umhverfið. Fæðingargallar, bágbor-
in heilsa og sjúkdómar er útkoman. Í hnotskurn þýðir þetta að félagslegt
óréttlæti hefur vistfræðilegt andlit. Níðsla á fólki og níðsla á jörð haldast
í hendur. Ef einhver breyting á að verða á þessu ástandi þarf öll siðfræði
að gangast vistfræðilegri heildarhugsun á hönd og berjast fyrir réttlátari
samfélagsskipan sem hefur það markmið að stofnsetja og vernda heilbrigð
lífkerfi þar sem allar lifandi verur geta blómstrað.
Rányrkja jarðar fer einnig saman við kúgun kvenna innan alheimskerfis
feðraveldis. Vegna þess að konur fæða af sér sérhvert mannsbarn gegnsýra
kvenleg tákn náttúrunnar menninguna. Litið er á jörðina sem móður sem
40 Sjá t.d. Ecotheology: Voices from South and North, ritstj. David Hallman, Genf: WCC
Publications, Maryknoll, New York: Orbis Books, 1994 og Ecology and Poverty: Cry
of the Earth, Cry of the Poor, ritstj. Leonardo Boff og Virgil Elizondo, Maryknoll,
New York: Orbis Books, 1995.
ELIZABETH A. JOHNSON