Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2012, Qupperneq 6

6
Viss samhljómur er á milli greinar Sigurjóns Árna og greinar Hjalta enda
tekur sá síðari sér það verkefni fyrir hendur að bera kirkjuskilning Hjalta
saman við kirkjuskilning Gunnars Kristjánssonar. Samanburður á hug-
myndum þeirra tveggja leiðir í ljós að kirkjuskilningur Hjalta Hugasonar
mótast af kirkjusýn siðbótarmanna og útfærslu hennar hjá Schleiermacher
auk þess sem hann mótast af húmanískum og lýðræðislegum grunngild-
um vestrænnar menningar. Gunnar Kristjánsson leggur meiri áherslu á
að þjóð og kirkja eigi samleið í gegnum menninguna sem jafnframt móti
hvora tveggja. Þá liggur kirkjuskilningur Gunnars nær Lúther en Schleier-
macher. Hjá hvorugum hefur ritningin mikið vægi sem virðist í vissri and-
stöðu við lútherska hefð sem lagði mikla áherslu á vægi Biblíunnar (lat. sola
scriptura).
Sólveig Anna Bóasdóttir ritar þriðju þemagreinina og fjallar um kirkj-
una í víðum skilningi hugtaksins, sem hina alþjóðlegu kirkjustofnun, ein-
stakar kirkjur og íslensku þjóðkirkjuna sérstaklega. Hún telur að kirkjan,
hvar sem hún starfar í heiminum, standi frammi fyrir afgerandi vali nú um
stundir sem snýst um hvort hún treystir sér í róttæka endurskoðun á gagn-
kynhneigðarhyggju kristinnar hefðar eða ekki. Sólveig Anna færir rök fyrir
því að kristin kirkja öðrum samfélagsstofnunum fremur hafi staðið vörð
um hið gagnkynhneigða forræði og litið á alla aðra kynhneigð en gagn-
kynhneigð sem ónáttúrulega. Kastljósi greinarinnar er beint að kynferðis-
legum margbreytileika og nauðsyn þess að kynverundarréttindi fólks séu
virt á kirkjulegum vettvangi. Með tilvísunum til mannréttinda- og þróun-
arvinnu auk rannsókna á sviði kynfræði og siðfræði bendir Sólveig Anna á
siðferðilegar ástæður fyrir því að kirkjur um víða veröld stígi ákveðin skref
í átt til endurskoðunar gagnkynhneigðarhyggjunnar. Það sem einkum
mælir með slíkri endurskoðun er sú staðreynd að mismunun, jaðarsetning
og ofbeldi gegnsýrir veruleika hinsegin fólks víðast hvar í heiminum og
hefur áhrif á heilsu þess, öryggi og velferð alla. Að því beinast fordómar
sem eiga sér ekki síst trúarlegar og þar með m.a. kristnar rætur.
Fjórða þemagreinin beinir sjónum að tveimur helstu krísum íslenskrar
kirkjusögu frá einveldi til lýðveldis. Pétur Pétursson metur það svo að
helstu kreppur innan kristindómsins eigi sér tvenns konar upptök: Annars
vegar í spennu milli ólíkra túlkana á Kristi og boðskap hans og hins vegar
í mismunandi skilningi á því hvernig trúin eigi að tengjast umheiminum
og samfélaginu. Samkvæmt túlkun Péturs var hinni evangelísk-lúthersku
kirkju á Íslandi markvisst beitt í þágu samfélagslegs taumhalds og réttlæt-
SÓLVEIG ANNA BÓASDÓTTIR OG ÞRöSTUR HELGASON