Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1981, Síða 10

8
MÚLAÞING
Það er ljóst — að til þess aii byggðar-
sögurit ræki hlutverk sitt verður það að
láta sig varða sem flest byggðarlög á svæði
sínu, gera sér far um að ná efni sem víðast
að, hér á Austurlandi úr sem flestum
byggðarlögum. Vegna þess að efni hefur að
miklu leyti borist okkur í hendur án frum-
kvæðis af ritsins hálfu hafa áhugamenn uin
sögu helst orðið til þess að ráða efnisvali.
Þeir eru flestir tengdastir því svæði sem
mest af efninu er sótt af, þ.e. norðurhluta
Múlasýslna, þó að undantekinni Strönd
(Skeggjastaðahreppi). Efni ritsins hefur að
meirihluta verið af svæðinu norðan Norð-
fjarðarnípu, frá Vopnafirði, Héraði, Borg-
arfirði, Seyðisfirði og Mjóafírði. Guðmund-
ur Eyjólfsson, Eiríkur Sigurðsson, Rósa
Gisladóttir og Ingimar Sveinsson eru nær
einu fulltrúar suðursvæðisins, en mjög lítið
hefur borist af efni úr fjarðabyggðunum
milli Naphorns og Nípu. Það vantar þó
ekki að söguefni skorti af þeim slóðum, og
vissulega hefur ritið verið jafnopið fyrir
menn af þessu svæði sem hina, en hér
hefur samt sem áður verið eitthvert sam-
bandsleysi ríkjandi og kann að stafa að
einhverju leyti af minni kynnum okkar
ritstjórnarmanna við fólk þar en t.d. á
Héraði — eða þá af sterkari nútíðarhyggju
og rninna sögugamni þar en annars staðar
á þessum austurköntum landsins milli
Langaness og Lónsheiðar. Gegn þessari
tilgátu stendur þó sú staðreynd að um
Eskifjörð og nágrenni er að birtast einhver
rækilegasta byggðarsaga allra tíma og
staða, Eskja Einars Braga. Norðíirðingar
munu hyggja á svipað úrræði og raunar
fleiri firðir og sveitir, og kannski finnst
þeim ekki ómaksins vert að eyða púðrinu á
Múlaþing.
Annað óánægjuatriði er það — að af
þeim 86 mönnum sem skrifað hafa í ritið
skuli ekki vera nema fjórar konur, tvær
með ljóðmæli og tvær með sögugreinar,
þær Rósa Gísladóttir og Sólrún Eiríksdótt-
ir. Og af 35-40 greinum um persónusögu
snúast aðeins þrjár að mestu um konur,
þær Sesselju Loftsdóttur, Ásdísi fögru og
Margréti Ólafsdóttur. — Fyrr má nú vera!
Ég var að nefna ritlaun borguð í þakk-
læti. Hve lengi kemst Múlaþing upp með
það að segja aðeins kærar þakkir fyrir
ritverk, skákandi efnalegu umkomuleysi?
Vonandi skrifa menn fyrir það minningar-
þætti og fleira sem ekki krefst mikillar
vinnu framvegis sem hingað til ókeypis.
Það er sálubótariðja sem eftirsýnd væri að
ef hyrfi. En meðan ritið nærist eingöngu á
slíkum bónbjörgum er varla með góðu móti
hægt að ráða menn til að skrifa um viss
efni sem krefjast heimildakönnunar sem
getur tekið talsverðan tíma. I þessu efni vil
ég fyrst og fremst benda á þann mögu-
leika, að ýmsir aðilar — félagssamtök,
stofnanir og jafnvel einstaklingar — ein-
hverjir þeir sem áhuga hafa á að gera
einhverju sæmilegu söguefni skil, láti setja
það saman fyrir greiðslu er þeir standi
straum af og birti síðan í Múlaþingi. Auð-
vitað þarf lengd slíks ritverks að vera
innan þeirra marka sem tímaritshefti þolir.
Söguefnin eru hvarvetna, en þá kröfu verð-
ur að gera til slíkra ritverka að þau höíði til
einhverra lesenda og séu sómasamlega af
hendi leyst hvað varðar áreiðanleika, og
efnistök.
Nokkur dæmi:
1. Samtök verslunar- og útvegsmanna
láti gera greinaflokk sem gæti heitið
Austfirskir brautryðjendur í verslun
og sjávarútvegi. Þar yrði fjallað um líf
og ævistörf þeirra manna sem efldu
byggð á Austurlandi með nýjum hátt-
um í þessum greinum á 19. og fram á
20. öld. Nefna máOttó og Friðrik
Wathne, Stefán Th. Jónsson, Konráð
Vilhjálmsson, Sigfús Sveinsson, Carl
Tulinius og Þórarin (Thor) son
hans, Rolv Johansen, Stangeland og
Stefán og Carl Guðmundssyni.
2. Austfirsk launamannasamtök eða Al-
þýðusamband Austurlands gæti látið
taka saman greinargott ágrip af sögu