Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1996, Blaðsíða 74

Múlaþing
þess konungs sem hann lét slá, er hægt að
geta sér til með nokkurri vissu að sá sem
notaði þetta skotsilfur hafi verið heygður í
kringum 960. Tæpast fyrr, en varla mörg-
um árum seinna. Þegar litið er á niðurstöð-
ur beinarannsóknarinnar er aldur haugbú-
ans, þegar hann var heygður, á milli 30 og
40 ár. Ef farinn er millivegurinn, og hann
talinn 35 ára þegar hann var heygður, gæti
hann hafa verið lagður til hinstu hvílu um
960, og þá fæddur nálægt 925. Við rann-
sókn á öskulögum í haugstæðinu er hugsan-
lega hægt að ákvarða þann tíma, sem gröfin
var orpin, mun nákvæmar.
Vegna þessarar tímasetningar falla
margar tilgátur um nafn haugbúans. Þann-
ig koma landnámsmennirnir Ævar gamli,
Graut-Atli, og bróðir hans Ketill þrymur,
ekki til álita. Þeir hafa væntanlega allir ver-
ið við aldur um 900. Sama á við Þóri háva
sem nam í Vöðlavík við Reyðarfjörð. Eng-
inn þessara manna hefur lifað langt fram yf-
ir 920, og líklega hafa þeir verið dánir
mörgum árum fyrr.
Ég tel þó að einmitt ömefnið Þórisá geti
verið vísbending, um nafn haugbúans
a.m.k. Nöfn eru gefin af tilefni og vissulega
var það ærið tilefni nafngiftar þegar góð-
bóndi, eins og augljóslega hefur verið hér á
ferðinni, er heygður.
En hafi hann heitið Þórir, hverjir koma
þátilgreina? Landnáma'9 og Austfirðinga-
sögur segja frá manni sem Þórir hét og var
sonur Graut-Atla. Þorsteins saga hvíta20
segir að hann hafi búið í Atlavík eftir föður
sinn og í sambúi með Einari syni sínum.
Engin ástæða er til að rengja Landnámu um
tilvist Þóris. Búseta hans, föður hans og
sonar í Atlavík er tortryggilegri og líklegast
að höfundar Þorsteins sögu hvíta og Drop-
laugarsona sögu skáki þeim þar niður
vegna ömefnisins og eins vegna þess sem
segir í sögunum að þar eru þá sauðhústóftir.
í þjóðsögum Sigfúsar Sigfússonar er
bráðskemmtileg saga um Graut-Atla og til-
efnið að viðumefni hans. Þar segir að hann
hafi verið heygður í Atlavík21.
Vissulega gat víkin borið nafn af Graut-
Atla, en ef litið er á landkosti í Skógum þá
eru aðrir staðir en Atlavrk lrklegri sem býli
undir höfuðból, t.d. Hallormsstaður.
I máldögum sem kenndir eru við Vilchin
Skálholtsbiskup22, og em eldri en frá 1397,
eru taldar upp jarðir og ítök Hallormsstaða-
kirkju. Þar segir m.a: „Hún á Mýraland og
Geirólfsstaðaland.“ Ennfremur segir:
„Mannsfar í Þóriseyjar í gás[gæsa]veiðir.“
Þóriseyjar eru austan undir Snæfelli. Loks
segir í máldaganum: „...hundrað álna af-
greiðsla í Mjóvanesi.“ Þessar tilvitnanir
benda til mjög gamalla tengsla milli Hall-
ormsstaðar og jarða sem em samkvæmt
fomum sögum tengdar Helga Asbjamarsyni
og Þórdísi toddu Helgadóttur konu hans.
Þórir, sonur Graut-Atla, átti fyrir konu
Asvöru dóttur Brynjólfs gamla, þess sem gaf
frændum og vinum af landnámi sínu, þar á
meðal Skriðdal. Föðurbróðir Þóris var síð-
an Ketill þrymur sem fyrst byggði á Húsa-
stöðum í Skriðdal en flutti síðan í Fljótsdal-
inn.
Þórir Atlason hefur samkvæmt því sem
um hann er vitað verið fæddur fyrir 900,
jafnvel um 880, og, ef Landnáma er tekin
bókstaflega, fæddur í Noregi. Hann er son-
ur landnámsmanns og kona hans dóttir land-
námsmanns. Hafi hann verið fæddur um
880, og orðið 60 ára, gæti hann hafa dáið um
19 íslensk fornrit XXXIV, Landnáma, bls. 291.
20 Islensk fornrit XI, Þorsteins saga hvíta, bls. 5.
21 Þjóðsögur Sigfúsar Sigfússonar VI bindi, bls. 67-68.
22 íslensk fornbr. IV. bindi, bls. 207-209.
72