Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1996, Page 129

Frá Jökuldalsfólki og Eiðaþinghármönnum
með son sinn Sigurð Ámason sem fæddur
var í Sauðanessókn um 1827. Hún hét Sig-
ríður Einarsdóttir f. um 1804 í Svalbarðs-
sókn, en ekki finnst hún þar á manntali
1816, hefur þá e.t.v. verið í næstu sókn,
Sauðanessókn, en þaðan er ekki til heillegt
manntal um nærfellt tuttugu og sjö ára
skeið, eða frá 1803 til 1829-30. Maður
hennar áðurnefndur hét Ámi Ormarsson f.
um 1801, og voru foreldrar hans Ormar
Sigurðsson og Helga Árnadóttir búandi
hjón á Eldjárnsstöðum á Langanesi 1802.
Þau Ámi og Sigríður voru gift vinnuhjú á
Sauðanesi er Sigurður sonur þeirra fæddist,
en að öðru leyti skortir heimildir um búsetu
þeirra.
Sigríður hafði áður fengið nokkuð hlut-
lausa eða jafnvel velviljaða urnsögn hjá
Hofspresti 1836 er hann sagði að hún fengi
„ekki slæmt orð“ og hún „kann ekki illa“.
Má þetta raunar teljast furðu góð umsögn
þrátt fyrir fyrra lausaleiksbrot og hjúskapar-
vandræði sem honum hefur þó trúlega ver-
ið kunnugt urn þá þegar. Einnig sýnist sem
Sigríði Vigfúsdóttur húsfreyju, en hún var
systir Ingibjargar húsfreyju á Hákonarstöð-
urn, þær frá Ljótsstöðum, hafi raunar fund-
ist hún vera furðugott hjú ef grannt væri
skoðað, þrátt fyrir að hún hafi látið „faller-
ast“ með bónda hennar, og einnig að hún
þ.e. húsfreyjan hafi haft fullan skilning á að
ekki gátu öll hjónabönd blessast, og hafi
þess vegna ríkt sátt á heimilinu þrátt fyrir
þetta. Víst er að mæðgumar voru ekki
reknar burtu eftir fallið eins og mörg ljót
dæmi eru um á fyrri tímum, og litla stúlkan
Rósa óx þar með föður sínum meðan hans
naut við, en hann lést á besta aldri, rúmlega
fertugur, vorið 1844, hinn 5. maí. Við skipti
eftir hann kemur í ljós að heimilið er vel
bjargálna, en á þessum tíma sem og lengi
síðan voru erfingjar einungis skilgetin börn
hjóna, og þess vegna fékk Rósa ekki neinn
arfahlut eins og hálfsyskinin hennar, en
þrátt fyrir það voru þær báðar mæðgur kyrr-
ar um sinn á Hauksstöðum og húsfreyjan
giftist aftur Jóni Sigurðssyni frá Skálum.
Rósa var svo alin upp hjá þeim til ferming-
araldurs,- í hópi hálfsystkina sinna, og telur
Hofsprestur að hún sé efnileg, og má jafn-
vel ætla að hún hafi kannski ekki mikið
goldið þess að hún var lausaleiksbam, nema
ef vera skyldi útífrá (þ.e. lítilsvirðingin).
Hún sýnist eitthvað hafa verið á Búastöð-
um, því þar var hún er hún fermdist en eftir
það fór hún í vistir í sveitinni, en kom þó
heirn í Hauksstaði öðrum hvoru.
Um tvítugsaldur var hún vinnustúlka á
Mælifelli, en þar bjuggu þá í tvíbýli með
konum sínum bræður hennar tveir, þeir
Amgrímur og Vigfús Jósefssynir, en konur
þeirra voru systumar Aðalborg og Sigur-
borg Hjálmarsdætur frá Skógum. Vorið
1858 er hún skráð burtvikin úr sókninni, að
Merki á Jökuldal, - til giftingar.
Hauksstaðir (Haugsstaðir í sumum eldri
heimildum) var kirkjujörð frá Hofi eins og
fyrr segir, a.m.k. fram yfir 1854, en líklega
frarn um 1870. Bærinn er þannig í sveit
settur innst í Vesturárdal í nálægð fjallvega,
að þar í grennd lá leið (Hóls)Fjöllunga sem
versluðu við Vopnafjarðarverslun, til bæja í
Vesturárdal, en þeirra leið lá um Haugsör-
æfi og Dimmafjallgarð. Einnig var alfar-
aleið af Efra-Jökuldal og úr Heiðinni til
Vesturárdals um Brunahvamm, Skálamó,
eftir að það býli komst í byggð, Desjamýri
og að Hauksstöðum. Möðrudælingar fóru
stundum þessa leið, og voru þessir bæir eins
og vin þar sem gott var að leita skjóls ef
veður og færð hamlaði för um langa leið.
Desjamýri hafði byggst úr landi Hauks-
staða, í Þverfellsdal um 1834, og á seinni
hluta 19. aldar byggðist Skálamór sem síð-
ar nefndist Arnarvatn, litlu innar á Þver-
fellsdal, sem kalla má fremur lægð en dal á
127