Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1996, Qupperneq 153

Bókaþáttur
en Breiðdæla (gamla) hafði komið út árið 1948, fyrir forgöngu Stefáns Einarssonar
prófessors, og er einhver merkasta sveitarlýsing sem birst hefur hérlendis.
Um 1990 jókst útgáfa bóka á Austurlandi til mikilla muna, bæði á vegum félaga og ein-
staklinga, enda þótt ekkert útgáfufyrirtæki hafi enn litið dagsins ljós í fjórðungnum. Arið
1992 var að vísu stofnað félag á Egilsstöðum, til að gefa út bók eftir Armann Halldórsson.
Nefndist það „Snotra“, eftir hinni frægu huldukonu á Snotrunesi. Salan gekk ekki sem
skyldi, og því hafa þeir ekki lagt í frekari afrek á útgáfusviðinu, þótt einhver áhugi rnuni
vera fyrir því, að sögn Sigurjóns Bjarnasonar, sem er einn þeirra „Snotrunga". Ljóst er að
öflugt útgáfufyrirtæki austanlands myndi auðvelda mjög útgáfu bóka í fjórðungnum, og
skapa atvinnu fyrir allnokkra, ef stofnað yrði.
Ritverk þau sem hér um ræðir hafa llest verið unnin fyrir prentun á Egilsstöðum og í
Fellabæ, og prentuð í Héraðsprenti eða Prentverki Austurlands. Bókband verður hins vegar
að sækja í syðsta hrepp fjórðungsins (Öræfin), eða út fyrir hann, og hafa fyrirtækin Oddi
og Prentstofa G. Ben. í Reykjavík unnið þann þátt við llestar bækurnar. A sama tíma hafa
allmargar bækur eftir austfirska höfunda komið út í öðrum landshlutum, svo sem bækur
Vilhjálms Hjálmarssonar fræðimanns og fv. alþingismanns, bækur Guðjóns Sveinssonar
rithöfundar á Breiðdalsvík og þýðingar á bókum Þorsteins Stefánssonar rithöfundar í
Danmörku.
Hér verður birt skrá yfir þau ritverk sem gefin hafa verið út á Austurlandi síðustu 6 ár
(1990-1995). Einnig eru teknar í skrána bækur eftir austfirska höfunda, sem frést hefur af,
þó þær hafi verið gefnar út annarsstaðar. Eru þær einkenndar með stjörnu. Líklegt er að
eitthvað vanti í þann flokk, og er undirritaður þakklátur fyrir ábendingar urn það. Oft getur
líka verið álitamál hverja beri að kalla austfirska höfunda. Hér er notuð sú viðmiðun, að
þeir séu fæddir og upp aldir eystra, eða hafi dvalið þar langdvölum. Einnig eru teknar með
bækur sem fjalla um austfirskt efni, þótt höfundar séu ekki þaðan. Höfundar bóka sem falla
undir þessa skilgreiningu, og ekki hafa komist í skrána eru beðnir velvirðingar.
Austfirsku tímaritin Glettingur, Múlaþing og Skaftfellingur hafa á undanförnum árum
og áratugum birt allnokkra ritdóma eða umsagnir um bækur er varða austfirsk efni, og
munu væntanlega halda því áfram framvegis. Auk þess hafa austfirsku vikublöðin birt rit-
fregnir af og til. í skránni er vísað til slíkra ritdóma, einkum í tímaritinu Glettingi.
Að lokum skal það tekið fram, að blöð og tímarit birta að jafnaði ekki umsagnir um
bœkur eða ritdóma nema útgefendur eða höfundar þeirra sendi ritinu eitt ókeypis eintak af
þeim. Erþað skoðað sem ritlaun til þeirra sem skrifa um bækurnar.
Eins og skráin ber með sér, hefur útgáfa austfirskra bóka og rita verið mjög misjöfn frá
ári til árs, eða allt frá 4 bókum (1994) upp í um 27 bækur og ritlinga 1995, sem jafnframt
er algert met-ár, hvað þetta varðar. Er vonandi að framhald verði á þeirri grósku.
Heimild: Prentlist á Austurlandi, eftir Eirfk Sigurðsson fv. skólastjóra á Akureyri, í bók
hans Af Sjónarhrauni. Skuggsjá (Hafnarfirði), 1976.
Helgi Hallgrímsson
151