Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1996, Side 168

Múlaþing
manns, hafa því unnið á minjasafninu eftir að flutningar hófust í ágúst síðastliðnum en Egilsstaðabær bauð
safninu þátttöku í atvinnuátaksverkefni sem er í gangi á vegum bæjarins.
Þrír starfsmenn voru ráðnir til að vinna við safnið. Það voru Anna Fía Emilsdóttir, Björn Magni
Bjömsson og Jóna Oskarsdóttir. Laun þeirra hafa verið greidd að mestu með styrkveitingu úr Atvinnuleys-
istryggingasjóði. I lok nóvember var smiður, Skúli Magnússon, jafnframt ráðinn í fullt starf að safninu til
að vinna við uppsetningu innréttinga í sýningarsal.
Anna Fía og Björn Magni hafa unnið í fullu starfi við safnið en Jóna vinnur í hálfu starfi. Verksvið
þessa starfsfólks fólst í flutningi og frágangi á munum safnsins. Munirnir voru hreinsaðir og tölvuskráðir
samhliða flutningum. Aætlað er að atvinnuátaksverkefninu Ijúki í byrjun júní 1996, um það leyti er safn-
ið verður opnað almenningi. Þessir aðilar munu vinna við frágang muna og undirbúning í sýningarsal fram
að því.
Meðal þess sem þurfti að þrífa voru baðstofuviðir frá Brekku í Jlróarstungu en baðstofan á bænum var
tekin niður af starfsmönnum Þjóðminjasafnsins í september árið 1969. Hún var geymd á háalofti íbúðar-
hússins á Skriðuklaustri. Þrífa þurfti hverja fjöl fyrir sig en húsið var tvær hæðir, með baðstofu á efri hæð.
Akveðið var að reisa einungis baðstofuna upp í sýningarsal minjasafnsins, þar sem hún á að þjóna hlut-
verki sýningarbása.
Tölvuskráning, flokkun og pökkun muna hófst í nóvember 1995. Um áramót var búið að skrá um 500
muni en safnið á hátt á þriðja þúsund safngripa. Munirnir hafa verið flokkaðir eftir ákveðnu kerfi, jafnóð-
urn og tölvuskráning hefur farið fram. Geymsla safnsins verður væntanlega tekin í notkun fljótlega á nýju
ári en þar verður þeim munum, sem ekki eiga að vera á sýningum á næstunni, raðað upp samkvæmt skrán-
ingarkerfinu. A þann hátt verða þeir aðgengilegir ef t.d. setja á upp minni sýningar í tengslum við ákveð-
in verkefni, ef breyta á í sýningarsal og fleira.
Hönnun á merki safnsins
Sumarið 1995 var unnið að hönnun á merki fyrir minjasafnið. Hugmyndir voru uppi um að útlit merk-
isins ætti að minna á muni sem væru upprunnir á Austurlandi en geymdir fjarri heimahögunum. Akvörð-
un var tekin um að nota efsta hluta listaverksins er prýðir Valþjófsstaðahurðina svokölluðu.
Fræðimenn telja að Valþjófsstaðahurðin hafi verið skorin út skömmu eftir aldamótin 1200. Hurðin til-
heyrði Valþjófsstaðakirkju í Fljótsdal fram til ársins 1851, er hún var seld til Kaupmannahafnar fyrir nýja
kirkjuhurð og tvo kertastjaka. Danir afhentu íslendingum síðan hurðina aftur á alþingishátíðinni árið 1930.
Hvort hurðin stóð í dyrum kirkjunnar á Valþjófsstað frá upphafi er umdeilt, því ýmsir telja hana vera hurð
af miklum skála er stóð lengi á Valþjófsstað.
Hurðina má, án nokkurs vafa, setja í hóp merkustu dýrgripa sem varðveist hafa á íslandi. Hún er ekki
einungis fræg fyrir háan aldur, heldur er það útskurðurinn sem vakið hefur hvað mesta athygli hérlendis
sem erlendis en skreyti hennar þykir með afbrigðum vel unnið.
Utskurður hurðarinnar myndar tvær kringlur. I efri kringlunni er franska ævintýrið um riddarann og
ljónið rakið, sem upprunnið er úr riddarasögum miðalda. Sagan táknar baráttu góðs og ills, þar sem hið
góða sigrar. I neðri kringlunni má sjá sköpunarsöguna í táknrænni mynd af ormum, sem fléttast saman.
Ýmsir telja að kringlumar hafi verið þrjár talsins á hurðinni, sú þriðja neðan við hinar tvær, og að hurðin
hafi verið stytt þegar ný kirkja, úr torfi og grjóti í stað timburs, var byggð á Valþjófsstað á fyrri hluta 18.
aldar.
166