Þjóðmál - 01.09.2014, Blaðsíða 18

Þjóðmál haust 2014 17
ég við tímann eftir að ég sótti um og fékk
dómaraembætti í Hæstarétti og starfaði
síðan þar sem dómari í átta ár . Þar er
meira athugavert en ég hugði fyrirfram .
Atburðarásin fyrir skipun mína í embætti
og háttsemi dómaranna þá var blátt áfram
skelfileg, ekki vegna hagsmuna minna,
heldur þeirra meiri hagsmuna sem þjóðin
hefur af því að þessi helgasta stofnun hennar
sé skipuð mönnum sem séu algerlega
einbeittir í því „að gera rétt“, ekki aðeins
stundum, heldur alltaf . Líklegt er að sá sem
bregst þeirri starfsskyldu einu sinni gegn
betri vitund geri það aftur ef honum aðeins
finnst tilefnið nægilegt .
Nú eru þeir flestir hættir störfum sem þá
stóðu að verki . Nýir dómarar hafa komið í
staðinn og fleiri bæst við . Mér finnst þeir
flestir hafa viljað „sverja sig inn í hópinn“,
ef svo mætti að orði komast . Ég fæ ekki
varist þeirri hugsun að flestir þeirra, sem
hafa komið nýir inn síðustu árin, líti á þetta
fyrst og fremst sem upphefð, eins konar
endastöð fyrir starfsferilinn, sem nú hafi náð
hámarki með hinu háa embætti . Minna fari
fyrir metnaði til að vinna störfin sjálfstætt
og af þeirri alúð og yfirlegu sem brýn þörf
er á og er raunar algerlega nauðsynleg ef
dómstóllinn á að geta staðið undir nafni .
Stór áhrifavaldur í þessu öllu saman er líka
að mínum dómi sú staðreynd að rétturinn
hefur alltof mikið að gera . Örfáir menn
ráða yfir orku og afköstum sem duga til að
sinna starfinu þarna eins og vera ber, hinir
leita lausnar í „fjölskyldustemningunni“ .
Í henni felst verkaskipting sem gerir þeim
kleift að lifa af . Í henni felst líka að þeir
hafa tilhneigingu til að beygja sig undir
áhrifavald núverandi forseta Hæstaréttar,
Markúsar Sigurbjörnssonar, sem þar ræður
því sem hann vill ráða og hefur meiri
tæknilega kunnáttu og afköst en nokkur
hinna . Þeim finnst líklega gott að geta átt
hann að á erfiðum stundum .
Allt þetta skapar að mínum dómi þann
anda innan dómstólsins að dómararnir eru
ekki að sinna því sjálfstæða lögfræðistarfi
sem í reynd er forsenda fyrir fjölskipuðum
dómstól á borð við Hæstirétt . Mér virðast
þeir sjálfir eiga erfitt með að horfast í augu
við þetta . Ef til vill stafar það af því að slíkt
kallar á viðurkenningu á að þeir ráði ekki
með fullnægjandi hætti við starfið sem þeim
er ætlað að inna af hendi .
A llt þetta skapar að mínum dómi þann anda innan
dómstólsins að dómararnir eru ekki
að sinna því sjálfstæða lögfræðistarfi
sem í reynd er forsenda fyrir
fjölskipuðum dómstól á borð við
Hæstirétt . Mér virðast þeir sjálfir
eiga erfitt með að horfast í augu
við þetta . Ef til vill stafar það af því
að slíkt kallar á viðurkenningu á
að þeir ráði ekki með fullnægjandi
hætti við starfið sem þeim er ætlað
að inna af hendi .