Þjóðmál - 01.09.2014, Blaðsíða 44

Þjóðmál haust 2014 43
vitandi tugmilljónir manna til bana, rak
aðrar tugmilljónir inn í þrælkunarbúðir
til að murka þar úr þeim lífið og krafðist
þess af öllum, utan búða og innan, að þeir
sýndu alls staðar og alltaf hrifningarmerki
yfir hugsun þeirra . Ræturnar liggja miklu
frekar í þeim marx-lenínisma, sem Maó að-
hylltist . Hann fól í sér, að öll völd, hagvald
jafnt og stjórnvald, skyldi sameina á eina
hönd og nota síðan til að umskapa skipu-
lagið og endurskapa mennina . En eins og
Trotskíj sagði fyrir um 1903 í gagnrýni
sinni á kenningu Leníns um lýðræðislega
mið stjórn, verður hún fyrst hönd flokksins,
síðan krumla miðstjórnarinnar, en loks
krepptur hnefi einvaldsins .28 Og sá velst til
að verða einvaldur, sem ófyrirleitnastur er og
grimm astur . Sá, sem harðast keppir að valdi,
er við slík skilyrði líklegastur til að hreppa
það, en hann er um leið oftast sá, sem síst má
treysta til að fara með það af gát . Þetta átti við
um Maó jafnt og Stalín, um Pol Pot jafnt og
Kim Il-sung . Ungur sósíalisti í Kína veturinn
1959–1960 lýsti vandanum vel í bréfum til
samherja sinna . „Allt vald er í höndum eins
aðila . Verði honum á mistök, er honum
innan handar að breiða þar yfir,“ skrifaði Skúli
Magnússon í SÍA-skýrslunum frægu . „Ekkert
afl er í landinu, sem getur myndað mótvægi
gegn gerræði flokksins, haldið honum innan
viss ramma . Hver einstaklingur er eins og
sprek í ólgusjó, getur engu valdið um framtíð
sína; getur aðeins lotið boði að ofan .“29 Alltaf
verða til níðingar og illmenni . Vandinn felst í
skipulagi, þar sem þeir geta ekki aðeins öðlast
völd, heldur öll völd .
Abstract
Hannes H . Gissurarson
The Debate On Mao: The Unknown Story
In the spring of 2007, Geir Sigurdsson, a specialist in Chinese philosophy and later to become the director of the Confucius Institute at the University of Iceland (funded by
the Chinese government), wrote a long and very critical review in Saga of Jung Chang and
Jon Halliday’s biography of Mao, then expected in an Icelandic translation in the autumn of
2007, and indeed published on schedule . In his review, Geir Sigurdsson was quite unfair to the
authors, not recognising their immense achievement: Not only had they interviewed almost
400 people, but also done extensive archival research in several countries, including China,
Russia, the United States and the United Kingdom . The criticisms that Geir Sigurdsson
directed at the book were mainly about minor issues . Should the Chinese Communist Party
be regarded as having been founded in 1920 or in 1921? Was there only a minor skirmish
or a full-blown battle on the Luding Bridge in 1935? Did Mao speak Standard Chinese with
a strong accent, or a variant of his local dialect? The main point is that Mao was a merciless
mass murderer, responsible for the death of at least seventy million people . Chang and
Halliday are certainly hostile to him, just as most biographers of Hitler and Stalin are hostile
to them . Their position is with the victims, not the executioner . But an interesting question
is whether Mao should be regarded as the heir of the cruellest emperors of Chinese history, a
modern Qin Shi, or rather as an orthodox Marxist-Leninist, the Chinese counterpart to Pol
Pot or Kim Il-sung . The violence Mao committed certainly was on a much vaster scale than
that of the old emperors; it seems to be a consequence of the Marxist-Leninist project, the
destruction of old traditions and rules and the creation of a new man .