Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2012, Blaðsíða 139

hafa búið í Alexandríu á þriðju öld fyrir Krist,34 35. Þetta eru vafalítið
ýkjur, mönnum hefur líklega fundist Alexandría slaga eitthvað upp í Róm,
en væntanlega er ekki fjarri lagi að telja að utan Palestínu hafi búið nokkur
hundruð þúsund gyðingar og verið langfjölmennastir í Alexandríu.
A tvístrunartímanum tapa gyðingar móðurmáli sínu, hebresku. Palestína
tekur upp arameísku en gyðingar utan hennar grísku. Þá gerist það að hið
fjölmenna gyðingasamfélag í Alexandríu ræður lið 70 fræðimanna til að
þýða Gamla testamentið á grísku. Starfið hefst á þriðju öld fyrir Krist og
er lokið 100 - 200 árum síðar. Á sama tíma hefst svo þýðing á önnur mál,
smátt og smátt verður til þýðing á Gamla testamentinu á sex tungumál.
Fyrsta þýðingin er nefnd Sjötíu manna þýðingin, Septuaginta.36 Hún
gerir siðfræði eingyðistrúar aðgengilega og verður aðalfræðirit hins helleníska
gyðingdóms. Sjötíu manna þýðingin hefur ljóslega verið ómetanleg fyrir
gyðingasöfnuði í borgum eins og Alexandríu, Efesus og Róm til að viðhalda
trú þeirra og menningu.
Með tilkomu kristninnar verður algert brot í þróun laga. Þróun trúarinnar
er miklu ljósari, kristnir hafna kreddum faríseanna, taka upp mannúðarsjón-
armið Krists og opna trúarsamfélagið. I Matteusarguðspjalli 28:19 stendur
Farið því og gerið allar þjóðir að Urisveinum. Þetta er algerlega útilokað í
gyðingdómi, útlendingar gátu engan rétt fengið til lands Abrahams, ísaks
og Jakobs og geta ekki enn. En helleníski gyðingdómurinn, sem er land-
laus hvort eð er, tekur kenningum Krists opnum örmum fyrir tilstuðlan
postula hans. Því hefur verið haldið fram að frumkristni og hellenískur
gyðingdómur séu nánast sama trúin, en hér er ekki ástæða til að taka
sérstaka afstöðu til þess.37
Það sem á eftir kemur er hin þekkta saga kristinnar trúar. Konstantín
keisari í Róm sér sitt óvænna, hættir að ofsækja kristna, gerir þá að banda-
mönnum sínum árið 313. Theodósíus gerir kristni að ríkistrú í Rómaveldi 380.
Rómarríki klofnar í tvennt, bæði ríkin halda áfram sem kristin, en vestrómverska
ríkið verður gjaldþrota og leysist upp. En hvað með lögin? Hugsanlega hefur
Konstantín viljað fá lögbók út úr kirkjuþinginu í Níkeu, en hann fékk trúar-
bókina Biblíuna, sem engan veginn gat leyst Rómarrétt af hólmi.
34 Larue, G. A., 1968: Old Testament life and literature, Allyn & Bacon, Boston.
35 Nánar í Moses Hadas, Aristeas to Philocrates (New York: Harper and Brothers, 1961).
36 Brenton, S. L. C. L. The Septuagint with Apocrypha: Greek and English; Hendrickson Pub 1986.
37 McGrath, J. F., 2009: The only true God: early Christian monotheism in its Jewish context.
University of Illinois Press, ix, 155 pp.
137
L