Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2012, Blaðsíða 159

Gregoríus því fram að skírlífi, og ekki aðeins einlífi/ókvæni, sé hin sanna,
kristna leið til dygðar fyrir bæði karla og konur. Ritinu svipar að mörgu
leyti til grískrar heimspeki og ræðulistar, einkum hvað áherslur á dygðir og
farsæld áhrærir.16 Gregoríus vitnar m.a. til fordæmis Jesú, Maríu guðsmóður,
Miriam og Páls postula um skírlífi og ítrekar að líf þeirra endurspegli hina
sönnu eftirfylgd við Krist. Skírlífið sé ekki aðeins forsmekkur himnaríkis,
heldur feli það í sér ímynd Guðs og þátttöku í hreinleika og óspillanleika
(e. incorruptibility) guðdómsins.17 Hjónabandið er á hinn bóginn sorgleg
mistök, að hans mati. Með því kemur margt bölið inn í mannlegt líf og
hefur skelfilegar þjáningar í för með sér. Ekki aðeins nefnir hann hórdóm,
skilnað og svik sem dæmi um þær þjáningar, heldur einnig græðgi, öfund,
reiði, hatur, innantóman metnað og fleira.18 Gregoríus skrifar: „Óskin um
að verða öðrum fremri er dauðasynd hrokans. Það er ekki ofmælt að kalla þá
ósk rót sérhverrar syndar, en það er af ástæðum sem tengjast hjónabandinu
sem þessi hroki kemur upp.“19 Það kemur á daginn að forsenda böls
hjónabandsins er kynlífsþráin.20 Gregoríus er efins um að hjónaband eigi
yfirleitt að vera leyfilegt fyrir hina kristnu vegna þeirrar hættu sem sálinni
stafar af því. Jafnvel hóflegt og löglegt kynlíf feli í sér háska fyrir hina
veiklunduðu, þeir dragist að holdinu og festist í hinum líkamlegu þrám í
stað þeirra andlegu. Mikil hætta sé á því að menn fjarlægist þann Guð sem
krefjist aðgreiningar holds og anda og því sé það langsamlega best fyrir
hina veiklunduðu að sækja um hæli í hinu örugga borgríki skírlífisins.21
Með því að ganga inn í það gangi þeir jafnframt inn í konungdæmi lífsins
og yfirgefi ríki dauðans. Getnaður og fæðing barna er í hans huga fyrst og
fremst stuðningur við hringrás dauðans. Val á skírlífi í stað hjónabands,
að losna undan barnsburði og barnauppeldi, feli í sér vörn gegn stöðugri
nálægð dauðans. Kristur, sem fæddur var af hreinni mey, bjóði upprisu í stað
stöðugs dauða. Niðurstaða Gregoríusar var því sú að sá sem velji að giftast
16 Sama rit, bls. 300.
17 De virginitate, t.d. í kafla II og XIX.
18 Sama rit, sjá t.d. í kafla III og víðar.
19 Sama rit, sjá kafla IV. Enski textinn hljóðar svo: „Now the wish to be before others is the deadly
sin of pride, and one would not be far wrong in saying that this is the seed-root of all the thorns
of sin; but it is from reasons connected with marriage that this pride mostly begins.“
20 Sama rit, kafli IV og XII.
21 Sama rit, kafli IX.
157
L