Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2012, Blaðsíða 32

þjónustustofnun, þar sem annars vegar er um að ræða þjónustu við Guð
og hins vegar þjónustu við þau sem tilheyra kirkjusamfélaginu.51 Andstætt
þessum kirkjuskilningi er að líta á kirkjuna fyrst og fremst sem valdastofnun,
sem hefur það hlutverk að standa vörð um embættismenn sína umfram
hag fólksins sem sækir þangað þjónustu. Mörg dæmi eru um kirkjur í hinu
alþjóðlega samhengi sem hafa lagt sig fram um að verja starfsmenn sína
gegn ásökunum um kynferðisbrot, gjarnan á kostnað sóknarbarna sem hafa
komið fram með sögur af ofbeldi og misnotkun. Með aukinni umræðu og
þekkingu á eðli og útbreiðslu kynferðisbrota innan kirknasamfélaga hefur
aukist þrýstingur á kirkjuyfirvöld að taka með festu á þessum málum og
viðhafa vönduð vinnubrögð við meðferð þeirra.
í starfsreglum og siðareglum sem starfsfólki kirkjunnar ber að fara eftir og
virða í hvívetna er mikil áhersla lögð á þá ábyrgð sem fylgir starfi þeirra og
mikilvægi þess að þau misnoti undir engum kringumstæðum þá aðstöðu sem
fylgir starfinu. Þessi ákvæði er mikilvægt að skoða í samhengi við áherslu Marie
Fortune á að það sé aldrei réttlætanlegt að prestar eða einstaklingar í ábyrgðar-
störfum innan kirkjunnar stofni til kynferðislegs sambands við skjólstæðinga
sína. Slíkt flokkist undir misnotkun á aðstöðu og valdi sem fylgir því hlutverki
sem viðkomandi gegnir. I sambandi prests /starfsmanns og skjólstæðings sé
aldrei um valdajafnvægi að ræða og því eigi einfaldlega ekki við að tala um gagn-
kvæmt samþykki beggja aðila.52 Fortune telur eðlilegt í kirkjulegu samhengi að
líta svo á að kynferðisleg misnotkun sé í raun misnotkun á valdi sem Guð hefur
gefið viðkomandi til að nýta í þágu kærleika og réttlætis.53
Til þess að kirkjusamfélagið geti brugðist rétt við kynferðisbrotum starfs-
manna sinna þarf, samhliða vinnu við starfsreglurnar, að eiga sér stað
nauðsynleg guðfræðileg vinna. Slík vinna er forsendan fyrir því að kirkjan
axli ábyrgð sína og falli ekki fyrir þeim „freistingum“ sem Marie Fortune
og samstarfsmaður hennar James Poling telja oft einkenna viðbrögð einstak-
linga innan kirkjunnar. Meðal þessara svokölluðu „freistinga“ er að neita
að trúa þeim sem koma fram með ásakanir á hendur starfsfólki kirkjunnar,
þar sem „allir eigi að elska náungann.“ Þá er algengt að gerandanum sé
boðið upp á „ódýra náð“ eða „ódýra fyrirgefningu“, sem kemur í veg fyrir
51 Um skipulegt starf kirkjunnar sem þjónustu, sjá: Einar Sigurbjörnsson 1996, 49 - 50.
52 Fortune 1995, bls. 353-354.
53 Ramsay 1998, bls. 70.
30
1