Tímarit Máls og menningar - 01.02.2010, Page 142

D ó m a r u m b æ k u r
142 TMM 2010 · 1
í íslenskum nútímabókmenntun sem um getur – marka umbrotum bókarinn­
ar ákveðna lógík, ásamt því að taka gráglettna afstöðu til umræðna liðinna ára
um innflytjendur, hælisleitendur og fjölmenningarsamfélagið Ísland.
VI
Þingmannahjónin Halldór og (áðurnefnd) Millý eru einnig kynnt snemma til
sögunnar. Hann er harðjaxl á hægri vængnum, stefnir að einkavæðingu skóla­
lóða og berst fyrir „frelsi“, en hún baráttukona fyrir jafnaðarhugsjónum, á sitt
sæti „vinstra“ megin í þinginu og þekkist á rauðu hárinu. Halldór er sá sem
segir frá í fyrstu persónu og er að sumu leyti skondnasta persóna bókarinnar.
Nýfrjálshyggjan sem blés honum í brjóst sjálfstrausti, óbilandi bjartsýni og
tryggri heimsmynd glatast nefnilega á einni nóttu. Hann vaknar bókstaflega
annar og mýkri maður, uppfullur af skopstældum hugðarefnum vinstrimanna.
Hann verður „bleeding heart liberal“ sem bókstaflega verkjar í réttlætiskennd­
ina. Það mætti kannski segja að almennar hugmyndir um „kvenleg gildi“ og
gæsku nái yfirhöndinni í vitund hans, í bland við kennisetningar forngrísks
paródísks heimspekiskóla. Þess ber að geta í þessu samhengi að konur og hið
kvenlega mynda lykilsvið skáldverksins, allt frá konunum sem í bjarmanum
frá skíðlogandi Esjunni fremja unnvörpum sjálfsmorð með því að fleygja sér
fram af byggingum (en áhersluna á deyjandi konur á Gæska sameiginlega með
annarri nýlegri skáldsögu sem einnig „fjallar“ um konur, þ.e.a.s. Konur eftir
Steinar Braga), til þeirrar sannfæringar (sem var áberandi í búsáhaldabylting­
unni) að tími karla við stjórnvölinn í þjóðfélaginu sé nú liðinn, röðin komin að
konum.
Að lokum stendur í miðju innflytjendafjölskylda frá Marokkó, þau Fatíma,
Kadír og Amelía (sú fyrstnefnda er reyndar nafna og samlanda svipaðrar pers­
ónu úr nýlegri skáldsögu Auðar Jónsdóttur, Vetrarsól) en fjölskyldan gengur í
gegnum miklar hremmingar í sögunni, þ.á m. gráglettinn útúrsnúning á inn­
rætingarkaflanum í A Clockwork Orange þar sem Hemmi Gunn er notaður í
heilaþvott í stað stríðsmynda, og þjóðdansar svipta brott sjálfsvígshugleiðing­
um. Þegar hrunið skellur á raskast „veruleiki“ þessa fólks og það kastast
saman, neyðist til að vinna úr sínum vandamálum (að hluta til) saman.
Líkt og skáldlegt orkuver virkjar Eiríkur þætti úr veruleikanum – vinnur úr
þeim rafmagn, lætur þá enduróma í gegnum ofvaxnar og jafnvel afskræmdar
en beintengdar birtingarmyndir sem ögra lesanda um leið og þær minna hann
á það sem allt of fljótt fellur í gleymskunnar dá. Formið sem hann notar liggur
einhvers staðar mitt á milli Swifts og Ionescos, hárbeitt gagnrýni rís hátt í verk­
inu en henni er mótaður almennur farvegur, allegórían verður samt sjaldan of
almenn og verkið týnir sér aldrei í reiðilestri yfir tilteknum heimsósómadæm­
um eða dónum. Andinn í bókinni á einnig dálítið sammerkt með nýlegri
skáldsögu Nicks Cave, The Death of Bunny Monro, einkum í því hvernig
alternatíf gróteskan tengist við hvunndaginn. Þá varð mér við lesturinn einnig
margoft hugsað til 1982, Janine, magnaðrar samfélagsúttektar Alasdairs Gray,