Tímarit Máls og menningar - 01.06.2009, Page 39

B o r g a r a l e g ó h l ý ð n i
TMM 2009 · 2 39
ranglætinu af meiri mælsku og með betri árangri. Greiddu allt atkvæði
þitt, ekki einungis pappírssnepil, heldur allan þinn áhrifamátt. Minni-
hluti er valdalaus svo lengi sem hann aðlagar sig meirihlutanum, þá er
hann ekki einu sinni minnihluti, en hann er ósigrandi þegar hann
spyrnir við af öllu afli. Ef aðeins eru tveir kostir fyrir hendi: að fangelsa
alla réttláta menn eða afnema þrælahald, þá mun ríkið ekki hika við
hvorn kostinn það á að velja. Ef þúsund menn greiddu ekki skattinn
sinn í ár, fylgdi því ekki sama ofbeldi og blóðbað og ef þeir greiddu hann
og gerðu þar með ríkinu fært að beita ofbeldi og úthella saklausu blóði.
Þetta er í raun lýsing á friðsamlegri byltingu, ef slík bylting er yfirleitt
möguleg. Ef skattheimtumaðurinn, eða einhver annar opinber starfs-
maður, spyr mig, eins og einn þeirra hefur þegar gert: „En hvað á ég að
gera?“, þá er svar mitt: „Ef þú vilt raunverulega gera eitthvað, þá skaltu
segja upp starfi þínu.“ Þegar þegn hefur sagt sig úr lögum og embættis-
maðurinn hefur sagt upp starfi sínu, þá hefur byltingin náð fram að
ganga. En gerum ráð fyrir að blóði væri úthellt. Má ekki segja að blóði
sé úthellt þegar samviskan er særð? Um það sár streymir raunverulegur
manndómur og ódauðleiki mannsins og honum blæðir til eilífs dauða.
Ég sé blóð flæða núna.
[10] Ég hef fjallað fremur um fangelsun afbrotamannsins en upptöku
eigna hans – þótt hvort tveggja þjóni sama tilgangi – vegna þess að þeir
sem halda fram sannleikanum hreinustum og eru þess vegna hættuleg-
astir spilltu ríki hafa yfirleitt ekki eytt miklum tíma í að sanka að sér
eignum. Slíkum mönnum veitir ríkið tiltölulega litla þjónustu og smá-
skattur virðist óheyrilegur, sérstaklega ef þeir þurfa að vinna fyrir
honum með erfiðisvinnu. Ef til væri sá sem lifði algjörlega án þess að
nota peninga, mundi ríkisvaldið hika við að krefjast þeirra af honum.
En ríkur maður – til að vera ekki með ósanngjarnan samanburð – er
alltaf ofurseldur þeirri stofnun sem auðgar hann. Svo talað sé hreint út:
því meiri peningar því minni dyggð, því peningar koma milli mannsins
og eigna hans og fyrir tilstilli þeirra fær hann þessar eignir og ekki þarf
mikla dyggð til að afla þessa fjár. Það þaggar niður í mörgum spurn-
ingum sem honum hefði reynst erfitt að svara svo eftir verður aðeins
ein, erfið en óþörf, hvernig eigi að eyða fénu. Þannig er siðferðisgrund-
vellinum kippt undan fótum hans. Tækifærunum til að lifa fækkar í
hlutfalli við fjárráð. Það besta sem nokkur maður getur gert til mennt-
unar hugar síns og handa þegar hann er ríkur er að reyna að hrinda í
framkvæmd þeim áætlunum sem hann gerði meðan hann var fátækur.
Kristur svaraði Heródesarsinnum á sömu forsendum og þeir spurðu.
„Sýnið mér skattpeninginn,“ sagði hann – og einn þeirra tók penní upp
TMM_2_2009.indd 39 5/26/09 10:53:23 AM