Tímarit Máls og menningar - 01.06.2009, Side 42

H e n r y D av i d Th o r e a u
42 TMM 2009 · 2
getur einungis neitt aflsmunar. Ég fæddist ekki til að láta neyða mig til
eins né neins. Ég anda eins og mér er lagið. Við skulum sjá hvort verður
sterkara. Hvaða afl hefur fjöldinn? Þeir einir geta borið mig ofurliði sem
lúta æðra valdi en ég sjálfur. Þeir neyða mig til að vera eins og þeir. Ég
hef ekki heyrt að mannfjöldi hafi neytt menn til að verða eitt eða neitt.
Hvers konar líf væri það? Þegar ég hitti ríkisstjórn sem segir við mig:
„Peningana eða lífið,“ hvers vegna ætti ég þá að flýta mér að láta fé mitt
af hendi? Hún kann að vera í kröggum og vita ekki hvað taka skuli til
bragðs: ég get ekkert við því gert. Hún verður að hjálpa sér sjálf, rétt eins
og ég. Það þýðir ekkert að væla út af því. Ég ber ekki ábyrgð á því að
vélar kram samfélagsins gangi smurt. Ég er ekki af vélvirkjum kominn.
Ég sé að þegar fræ eikur og kastaníu falla hlið við hlið, þá dregur annað
sig ekki í hlé til þess að hitt komist af, þau fylgja bæði eigin lögmálum,
spíra, dafna og vaxa sem best þau geta þar til annað yfirskyggir ef til vill
og eyðir hinu. Ef jurt getur ekki lifað samkvæmt eðli sínu deyr hún,
sama á við um manninn.
III
[1] Nóttin í fangelsinu var bæði nýstárleg og forvitnileg. Þegar ég kom
voru fangarnir að spjalla saman í dyragættinni, þeir voru á skyrtunni í
kvöldblíðunni. En fangavörðurinn sagði: „Drífið ykkur, piltar, það er
kominn tími til að læsa“, svo þeir fóru hver í sína áttina og ég heyrði
fótatak þeirra á leið í holar vistarverurnar. Fangavörðurinn kynnti klefa-
félaga minn sem „fyrsta flokks mann og skarpan náunga“. Þegar búið
var að læsa dyrunum sýndi hann mér hvar ég ætti að hengja hattinn
minn og hvernig hann hefði hlutina. Klefarnir voru kalkaðir einu sinni
í mánuði og í bænum voru engin híbýli hvítari eða búin einfaldari hús-
búnaði en þessi klefi og líklega var hann sá snyrtilegasti. Klefafélagi
minn vildi auðvitað vita hvaðan ég væri og hvers vegna ég væri þarna,
og þegar ég hafði sagt honum það spurði ég hann á móti hvað bæri til að
hann væri þarna og bjóst auðvitað við að hann væri heiðarlegur maður,
og ég held að hann hafi verið það, svona eins og fara gerir. „Nú,“ sagði
hann: „Þeir segja að ég hafi kveikt í hlöðu, en ég gerði það ekki.“ Eftir
því sem ég komst næst hafði hann líkast til lagst drukkinn til svefns í
hlöðu, reykt pípuna sína og hlaðan brunnið. Hann hafði orð á sér fyrir
að vera skarpur maður, hafði verið þarna í þrjá mánuði að bíða eftir
réttar höldunum og átti eftir að bíða mun lengur, en hann var eins og
heima hjá sér og ánægður því hann var í ókeypis fæði og fannst vel með
sig farið.32
TMM_2_2009.indd 42 5/26/09 10:53:24 AM