Tímarit Máls og menningar - 01.06.2009, Page 103

Á h e l j a r þ r ö m i n n i
TMM 2009 · 2 103
Edda og Þórey fara líka ólíka leið að persónum sínum. Sigrún Edda er
orðin að skrímsli í útliti og fasi (enda endursköpuð af lýtalæknum) þann-
ig að daður annarra við hana verður augsýnilega smjaður. Þórey gerir
skörp skil á hinum innri og ytri manni, er glæsileg í útliti og ísmeygileg
í framkomu þótt í hugsun og verki sé hún sannkallaður viðbjóður.
27. mars voru svo frumsýnd í leikhúsum í Reykjavík tvö verk sem
tengjast, beint og óbeint, bágu ástandi íslensks samfélags og reyndar alls
hins vestræna heims.
Guði sé lof að við eigum enga framtíð
Sædýrasafnið eftir franska rithöfundinn Marie Darrieussecq var samið
nokkru fyrir bankahrun og kreppu; raunar árið þegar allt virtist
blómstra fegurst, 2007. Það er líka „svo mikið 2007“ að það var Þjóðleik-
hússtjóri, Tinna Gunnlaugsdóttir, sem bað þessa víðkunnu skáldkonu
að semja leikrit fyrir sig og sitt hús, og Marie fyrir sitt leyti samdi verkið
með annan þekktan Frakka í huga, leikstjórann Arthur Nauzyciel, leik-
hússtjóra Ríkisleikhússins í Orléans.
En Marie var efnahagsleg uppsveifla síst í huga þegar hún samdi verk-
ið. Eins og hún segir í viðtali við Ásgeir H. Ingólfsson í Lesbók (21.3.
2009) fundum við á okkur fyrir löngu að ekki var allt sem sýndist: „Já,
jafnvel ef fólkið vissi ekki um hrunið meðvitað var undirmeðvitundin
búin að segja því frá því. Allir bjuggust, ómeðvitað, við því að eitthvað
svona væri að fara að gerast,“ segir hún. Efniviðinn fékk hún víða að, úr
frásögnum vina og kunningja sem höfðu lifað stríðin í Líbanon og
Bosníu, úr frásögnum flóttamanna sem nóg er af í heiminum. „Upp-
hafspunkturinn er við,“ segir hún í viðtalinu, „þetta fólk sem er vant því
að borða, lesa og skemmta sér áhyggjulaust.“ Hvernig hrynur heimur
okkar og hver verða viðbrögð okkar?
Í leikritinu erum við inni á safni – sem er vel við hæfi. Hvað er veröld
okkar á vesturlöndum annað en safn um eitthvað sem er orðið gamalt
og sjaldgæft en um leið dýrmætt og eftirsóknarvert. Líf okkar er svo
óralangt frá því lífi sem obbinn af heimsbyggðinni lifir – sjáið bara Asíu
með sína milljarða manna, Afríku, Suður-Ameríku – að það á einkar vel
við að láta hvíta vesturlandabúa búa á safni. Safnið í leikritinu er fyrir
sjávardýr, eins og nafnið bendir til. Það á sérstaklega vel við Íslendinga
sem hafa haft lifibrauð sitt af sjávarfangi öldum saman, að minnsta kosti
að (stórum) hluta.
Sædýrasafnið eiga og reka hjónin Karl og Mæja, og meðan allt lék í
lyndi björguðu þau tegundum í útrýmingarhættu. „Þetta var virkilega
TMM_2_2009.indd 103 5/26/09 10:53:28 AM