Tímarit Máls og menningar - 01.06.2009, Page 136

Á d r e p u r
136 TMM 2009 · 2
að skrifa. Sýnist mér, lauslega áætlað, sem hann vitni hér til á sjötta hundraðs
heimildarrita, gamalla og nýrra, sem öll eru þó enn fullgild; sum mjög gömul,
torfengin og vandfundin. Sá kafli sem ég var einna ánægðastur með er um
mælikvarða, lengd, þyngd, rúmmál, verð og tímatal á miðöldum. Sú þekking
hefur til þessa verið torfundin.
Gunnar segir í formála að sumum muni finnast ritið njóta sín betur í net-
útgáfu þar sem beita megi tölvutækni til að finna efnisatriði. Er hægt að vera
sammála honum um það. Höfundur segir líka að vinnuheiti verksins hafi verið
Íslandssaga á veraldarvef. Tvennt segir hann mæla gegn netútgáfu:
1. Birtingarstað vantar fyrir slíka útgáfu.
2. Netútgefið efni mælist lágt í vinnumati háskólakennara.
Um bæði atriðin má kenna skipulagsleysi.
Íslandssaga í greinum er safn á netinu sem ég vil þakka. Það er ómetanlegt
við heimildaleit og kemur einatt upp þegar leitað er sögulegra upplýsinga á net-
inu.
Bókaútgáfa er að sjálfsögðu og verður einn grundvallarþáttur menningar-
lífsins. Fólki líður vel með bók í hönd, hefur gaman af að lesa, jafnvel að eiga
bækur og safna. Einkum á þetta við skáldsögur, kveðskap, ættfræði- og upp-
sláttarrit. Þannig þarf bókaútgáfa ekki að vera á undanhaldi. Samt er marg-
vísleg handbókaútgáfa betur komin á netinu.
Gunnar Karlsson skrifar líka grein í nýútkomið merkilegt afmælisrit Lofts
Guttormssonar prófessors, Menntaspor. Greinin fjallar um rannsókn á upp-
runa menntamanna á liðnum öldum. Þar nýtir hann sér Íslenskar æviskrár Páls
Eggerts Ólasonar á einstaklega hugkvæman hátt og reisir um leið Pál Eggert úr
öskustó vísindanna. Hve miklu auðveldara hefði þetta verk ekki verið ef ævi-
skrárnar væru tölvutækar? Eins og reyndar allar bækur nútímans eru, amk.
þar til þær fara í prentun!
Fólk þarf aðgang að handbókum við störf sín og áhugamál. Ef menn þurfa á
upplýsingum að halda um gangtegundir hesta, svo dæmi sé tekið, fara menn
ekki í safn næst þegar þeir hafa tíma til eða eiga leið til borgarinnar eða Íslands.
Menn vilja fá upplýsingar þegar þeir þurfa á þeim að halda; jafnvel að fá að sjá
ganginn á hreyfimynd. Sú var í upphafi ástæða þess að menn hófu útgáfu fjöl-
fræðibóka; líka ástæða þess að nú hallar undan fæti fyrir þeim. Salmonsen
löngu hætt að koma út og Encyclopaedia Britannica í vanda stödd.
Kannski er hjálp í netvæðingu bókakostsins á næsta leiti. Því miður fór illa
fyrir því brautryðjandaverki sem var í uppsiglingu fyrir löngu á vegum útgáf-
unnar Svart á hvítu. Sprotaverkefni væri það nú nefnt sem hóf að skanna mikið
af bókakosti þjóðarinnar, í þeim tilgangi að koma honum á netið. Eins og
margt, einkum síðar, komst fyrirtækið í þrot og verkefnið í faðm ríkisins.
Spurðist ekki til þess síðan.
Nú er batavon, þótt íslendingar séu þar ekki brautryðjendur. Google vinnur
að netvæðingu á bókakosti heimsins, þ.e. einkum þess sem er uppseldur. Hefur
fyrirtækið gert samninga við útgefendur og bókasöfn í mörgum löndum. Þjóð-
TMM_2_2009.indd 136 5/26/09 10:53:30 AM