Tímarit Máls og menningar - 01.09.2011, Blaðsíða 53

C o d u s c r i m i n a l u s : M a n n s h v ö r f o g g l æ p i r
TMM 2011 · 3 53
strax. Það er því ljóst að í kringum „ömurlega óspennandi mál“ má vel
smíða frábærlega spennandi skáldsögu.
Í umfjöllunum íslenskra jafnt sem erlendra rýna um bækur Arnaldar
er gjarna lögð áhersla á þetta tvennt: kulda og ömurleika. Vissulega eru
þetta þeir tónar sviðsetningar og tilfinningaskala sem höfundur spilar
mikið á en því má hinsvegar ekki gleyma að sögur Arnaldar búa einnig
yfir ríkulegum húmor sem er meðal þess sem gerir þær svo læsilegar
og ávanabindandi sem raun ber vitni. Erlendur er til dæmis gæddur
kolsvartri kímnigáfu sem á stundum gefur gálgahúmor Hugleiks
Dagssonar ekkert eftir. Elínborg er þó frekar alvörugefin og lítið fyrir
ábyrgðarlaust tal en Sigurður Óli missir oft út úr sér hluti sem ekki eru
pólitískt kórréttir en margir hugsa. Hlutverk hans er öðrum þræði að
létta andrúmsloftið kringum erfið mál.6
Hlé: sögustund
Þegar fyrsta glæpasaga Arnaldar Indriðasonar, Synir duftsins, kom út
voru glæpasagnaskrif lítt stunduð á Íslandi, þó nokkuð hafi verið um
þýðingar á slíku efni. Arnaldur var þá blaðamaður og kvikmyndagagn-
rýnandi á Morgunblaðinu, orðinn 36 ára gamall og hafði ekki áður sent
frá sér skáldskap á opinberum vettvangi.
Það varð strax ljóst af fyrstu bók Arnaldar að þarna var kominn til
skjalanna höfundur sem ætlaði sér að skrifa röð glæpasagna – bóka-
flokk í anda þeirra Sjöwall og Wahlöö sem skrifuðu tíu bækur um sitt
lögguteymi. Þrátt fyrir að Erlendur og Sigurður Óli hafi ekki endilega
verið aðalrannsakendur málsins var greinilegt að þarna var byrjað að
byggja upp persónur sem átti eftir að útfæra frekar. Elínborg kemur
örlítið við sögu í Sonum duftsins og lætur aðeins meira til sín taka í
næstu bók, Dauðarósum (1998), en frá og með Mýrinni (2000) er hún
orðin fastur hluti af teyminu. Eva Lind, dóttir Erlendar og dópisti,
er vandlega kynnt til sögunnar í Sonum duftsins en soninn áfengis-
sjúka, Sindra Snæ, hitta lesendur fyrst fyrir í Dauðarósum þótt hann
sé nefndur í fyrstu bókinni. Erlendi og Sigurði Óla bregður (nafnlaust)
fyrir í Napóleonsskjölunum (1999) en sú bók tilheyrir formlega séð ekki
Erlendar-seríunni og er meira í anda spennusagna eða þrillera. Tvö
önnur verk Arnaldar fjalla ekki um þetta lögregluteymi, rökkursagan
Bettý (2003) (en þar er Erlendur reyndar nefndur á nafn) og sögulega
spennusagan Konungsbók (2006). Í Mýrinni er Arnaldur hinsvegar
búinn að ná fullum tökum á lögreglusagnaforminu og farinn að vinna
markvissar með persónur sínar og líf þeirra, en eins og lesendur þekkja