Tímarit Máls og menningar - 01.09.2011, Side 77

A r a b í s k a v o r i ð
TMM 2011 · 3 77
byltingarinnar. En það er gömul saga og ný að í kjölfar byltingar eða
samfélagsumróts eiga karlar yfirleitt auðvelt með að ná samstöðu um að
gefa afslátt af réttindum kvenna. Setja málefni kvenna á ís meðan önnur
og að þeirra mati mikilvægari mál eru leidd til lykta. Í þeirri frelsisbylgju
sem fer yfir Miðausturlönd er því gríðarlega mikilvægt að koma í veg
fyrir að hagsmunum kvenna verði fórnað – eins og svo oft áður. Þar
getur stuðningur kvenna á Vesturlöndum skipt sköpum.
Til marks um þessa hættu má nefna að í Egyptalandi hafa verið í gildi
lög sem eiga að tryggja konum ákveðinn fjölda sæta á löggjafarþinginu.
Bæði kvennasamtök og ýmis pólitísk samtök hafa verið mjög gagnrýnin
á framkvæmd þessara laga en þau hafa engu að síður varað mjög við
því að lögum sé breytt og kvennakvótar aflagðir án þess að annað fyrir-
komulag, sem tryggi hlut kvenna, komi í þeirra stað. Þessi samtök hafa
sett fram kröfu um kjördæmaskipan með lista- og hlutfallskosningu
þar sem hlutur kvenna verði ekki undir 30%. Eins og mál standa núna
bendir hins vegar flest til þess að kvennakvótar verði aflagðir án þess að
fyrir liggi hvað komi í staðinn. Hins vegar stendur ekki til að leggja af
umfangsmikla kvóta fyrir bændur og verkamenn sem líka eru í gildi í
Egyptalandi.
Í mörgum arabalöndum hafa konur og kvennasamtök lengi verið
eins og milli steins og sleggju. Þær hafa átt tvo kosti og báða slæma. Á
annan veginn hafa verið spillt stjórnvöld með einhvers konar kvenrétt-
indastefnu sem haldið er uppi af ríkisstyrktum kvennasamtökum og
á hinn bóginn eru svo islamistarnir þar sem lítið rými er fyrir frjáls-
lyndar réttarumbætur í þágu kvenna. Hvorugur kosturinn er góður en
báðir eiga það sameiginlegt að þagga niður í frjálsum félagasamtökum
kvenna. Uppreisnirnar hafa leyst kraft kvenna úr læðingi og strax í lok
janúar höfnuðu t.d. frjáls félagasamtök kvenna því að forsvar í mál-
efnum egypskra kvenna, m.a. á árlegum fundi kvennanefndar SÞ, væri
í höndum Þjóðarráðs kvenna sem var stofnað af eiginkonu Mubaraks.
Kröfðust þau þess að ráðið yrði leyst upp.
Þá hafa kvennasamtök í Egyptalandi nýlega mótmælt því að trúar-
hópar múslima og kristinna geri konur að bitbeini í innbyrðis átökum
undir því yfirskini að þeir séu að hugsa um hag kvenna. Eru kvenna-
samtökin m.a. að vísa til átaka sem brutust út í maí vegna ungrar stúlku
sem gerðist múslimi en var haldið fanginni af áhangendum koptisku
kirkjunnar sem hún áður tilheyrði. Kvennasamtökin hafa bent á að
reynslan hafi kennt þeim að þegar á reyni beri þessir trúarhópar hag
kvenna ekki fyrir brjósti og beiti sér hvorki fyrir réttindum þeirra né
bættum aðstæðum.