Tímarit Máls og menningar - 01.09.2011, Blaðsíða 101

„ É g e r k ö t t u r i n n m e ð t í u l í f i n “
TMM 2011 · 3 101
En af þessum fyrirhugaða flutningi kantötunnar varð ekki heldur. Gunnar
veiktist alvarlega; var með ónýtt bris og fleira úr lagi gengið. Hann var líka þannig
gerður að hann átti afar erfitt með að fara í öllu að ráðleggingum lækna. Það kom
honum í koll.
Árin liðu og jazzkantatan lá óbætt hjá garði. Lítt mögulegt að fá kostunarmenn
að slíkum tónleikum á þessum tíma. Gunnar sneri sér að öðrum verkum sem mörg
voru flutt með glæsibrag. En óflutt kantantan bjó alltaf í honum eins og sár sem
ekki vildi gróa og hann ræddi oft um hana við mig.
En allt í einu og óforvarindis byrjaði hann að umskrifa hana, líklega í byrjun
níunda áratugarins. Ekki annað að heyra á honum en hann ætlaði að umbylta
verkinu. Upprunalega var kantatan tiltölulega einföld í sniðum en nú stefndi hann
á að gera hana boldangs-mikið verk með tveimur kórum, einsöngvurum og
kammersveit. Það eina sem stæði óbreytt eftir af upprunalegri gerð verksins væri
textinn. Ég var auðvitað hrifinn; því stærra tónverk því skemmtilegra fyrir mig.
Eiginkona Gunnars, Ásta Thorstensen, lést árið 1985. Í henni hafði hann ekki
aðeins átt ástvin og lífsförunaut. Hún var lífsakkeri hans og samherji í tónlistinni.
Eftir fráfall hennar stóð hann ekki lengur föstum fótum í tilverunni. Um skeið
drakk hann ótæpilega. Heilsu hans hrakaði og hann var oft sárþjáður. Samt sem
áður vann hann að tónsmíðum sínum af ótrúlegri elju: „Þetta er bara spurning um
að hysja upp um sig buxurnar á morgnana,“ sagði hann við mig. Og hann var aftur
byrjaður að fást við „Á jörð ertu kominn“ undir lok níunda áratugarins. Og meira
en það: Stjórnandi kórs Langholtskirkju, Jón Stefánsson, byrjaði að æfa verkið, sem
og annar kór, Hljómeyki, enda var þetta hin nýja og umskapaða gerð verksins. Og
enn átti að flytja kantötuna á Listahátíð. En Jón fékk aldrei í hendurnar nema lítinn
hluta af verkinu. Svo illa sem komið var fyrir Gunnari á þessum tíma; veikur og í
sálarkreppu eftir fráfall Ástu, var hann ekki fær um að vinna þetta fyrirhugaða
stórvirki. Hann veiktist alvarlega og var lagður á spítala.
Hann reis upp úr þessum veikindum, náði sér aftur á strik og með honum og
Bakkusi urðu algjör vinslit: „Ég hef tíu líf eins og kötturinn,“ sagði hann. „Voru þau
ekki níu?“ spurði ég. „Ég er kötturinn með tíu lífin,“ sagði hann.
Rétt um það leyti sem hann var á síðustu sopunum áður en hann hjó á tengslin
við alkóhólið kom hann í heimsókn til okkar Elsu og hafði flösku með sér í nesti.
Þau voru bæði jazzgeggjarar hérumbil frá fæðingu og töluðu varla um neitt annað
en jazz þegar þau hittust. Ég var hinsvegar alinn upp við klassík og varð því
dálítið utan við þessar samræður. Þar kom að hann sagði við Elsu: „Elsa mín, viltu
giftast mér þegar hann Biggi er dauður?“
„Bölvað svín geturðu verið,“ sagði ég. „Að biðja konunnar minnar fyrir framan
nefið á mér.“
„Dautt er dautt,“ sagði hann og yppti öxlum.
En þótt húmorinn væri alltaf á næstu grösum og hann væri svona staffírugur
var heilsan afar tæp og varla sá dagur að hann þjáðist ekki meira eða minna. En
vinnuharkan og eljan var söm við sig: „Þetta er bara spurning um að hysja upp um
sig buxurnar á morgnana.“
Hann var hinsvegar orðinn ragur við jazzkantötuna: Vinkona hans og söngvari
í fyrsta fyrirhugaða flutningnum á Listahátíð, sem og í Hljómeyki þegar byrjað var