Tímarit Máls og menningar - 01.09.2011, Page 136

136 TMM 2011 · 3
D ó m a r u m b æ k u r
Stefán Pálsson
Tár, bros og töfraskór
Guðni Th. Jóhannesson: Gunnar Thor-
oddsen – ævisaga. JPV útgáfa 2010.
Sumarið 1980, voru enn hveitibrauðs-
dagar ríkisstjórnar Gunnars Thorodd-
sens. Stjórnin var mynduð í febrúar
sama ár og naut í fyrstu slíkra vinsælda
í skoðanakönnunum að fátítt mátti heita
í lýðræðisríki. Stjórnin naut meira að
segja stuðnings meirihluta kjósenda
Sjálfstæðisflokksins, sem átti þó að heita
helsti stjórnarandstöðuflokkurinn. Þótt
skoðanakannanir, samkvæmt ströngum
vinnubrögðum félagsvísinda, hafi verið
skammt á veg komnar í byrjun níunda
áratugarins (a.m.k. eins og þær voru
iðkaðar af reykvísku síðdegisblöðunum),
leiddu þær í ljós að stjórn Gunnars
Thoroddsens naut býsna mikils fylgis
allan starfstíma sinn.
Þessi stuðningur kemur yfirleitt
ungum sagnfræði- og stjórnmálafræði-
nemum í opna skjöldu. Gamlir and-
stæðingar stjórnarinnar – og þá ekki síst
fylgismenn Geirs Hallgrímssonar í inn-
anflokkserjum Sjálfstæðismanna – hafa
verið mun iðnari við að semja eftirmæli
hennar en gömlu stuðningsmennirnir.
Sú hugmynd að Ísland hafi verið í rjúk-
andi rúst frá 1980 til 1983 ætti því ekki
að koma á óvart.
Í ágúst 1980 voru slíkar vangaveltur
fjarri lagi. Dr. Gunnar var með öll
tromp á hendi, í þeirri sérkennilegu
aðstöðu að gegna embætti forsætisráð-
herra í fullum fjandskap við formann
síns eigin stjórnmálaflokks. Staða Geirs
Hallgrímssonar var svo veik að stuðn-
ingsmenn Gunnars ræddu það opinber-
lega hvort réttara myndi að Geir viki
eða hvort huga ætti að stofnun nýs
stjórn málaflokks utan um forsætisráð-
herrann.
Skátar hjóla í templara
Ágúst 1980 markaði líka upphaf að
útgáfu nýs tímarits á Íslandi. Skáta-
hreyfingin og Frjálst framtak hófu
útgáfu barnablaðsins ABC. Fyrsta heftið
kostaði 1.660 krónur og hafði að geyma
uppljóstranir hins hviklynda stjórnar-
þingmanns Guðrúnar Helgadóttur um
ný ævintýri Jóns Odds og Jóns Bjarna.
Þegar kom að útgáfu jólaheftisins (sem
nefndist reyndar ABCD vegna skamm-
vinnrar vörumerkjadeilu við auglýsinga-
stofuna ABC) var verðið komið upp í
1.990 krónur. Hækkunin er gott dæmi
um óðaverðbólgu þessara ára, sem
stjórn inni tókst aldrei að koma böndum
á og hefur litað minningu hennar æ
síðan.
ABC var hvorki byltingarblað í formi
né efnistökum. Það var þó óneitanlega
ívið nútímalegra en keppinauturinn
Æskan, sem Stórstúka Íslands hafði
gefið út frá árinu 1897 og var þakin heil-
ræðum neðanmáls: „Drekkið aldrei
fyrsta staupið“ og „Munið að læra lexí-
urnar ykkar fyrir skólann“. Tromp
beggja blaðanna voru litprentuðu
teiknimyndasögurnar. Stolt Æskunnar
var norski hrakfallabálkurinn Smør-
bukk eða „Bjössi bolla“ (sem þótti
offitusjúklingur á sínum tíma, en teldist
líklega meðalmaður í dag).
Hið framsækna ABC birti hins vegar
(í rangri og tilviljanakenndri tímaröð)
söguna um Kalla í knattspyrnu eða