Tímarit Máls og menningar - 01.09.2012, Síða 131

Á d r e p u r
TMM 2012 · 2 131
brigðum með það, sem þar vildi heita
sósíalismi, vorum óskaplega spennt fyrir
því, sem var að gerast í Tékkóslóvakíu
1968.“
Sjötta „villa“ mín er að sögn Árna, að
ég taldi hann upp á undan dr. Ingimar
Jónssyni, þegar þeir tveir voru fram­
sögumenn á fundi, en hefði átt að hafa
röðina öfuga, því að Ingimar var fyrri
framsögumaður! Ekki þarf að svara
þeirri hótfyndni.
„Lygi“ um Afganistan
Sjöunda dæmið er um Afganistan. Ég
hafði í bók minni rifjað upp orð Árna
Björnssonar frá 1973 um það, að Kreml­
verjar hefðu hvergi látið illum látum
nema í Austur­Evrópu: „En hvers vegna
hafa þeir haldið sig á þessu tiltölulega
litla svæði, ef þeir eru svo útþenslusam­
ir, en ekki ólmast inn í þau mörgu hern­
aðarlegu veiku lönd, sem liggja
umhverfis hin víðlendu Sovétríki og
hafa þó ekki verið í neinu hernaðar­
bandalagi við Bandaríkin? Sem dæmi
skulu nefnd Indland, Afganistan, Írak,
Júgóslavía og Austurríki.“ Árni svaraði
sjálfum sér: „Ástæðan er ofureinföld.
Það hefur alltaf verið lygi, að árás frá
Sovétríkjunum væri yfirvofandi.“ Eins
og ég benti á, réðust Kremlverjar inn í
Afganistan 1979.
Athugasemd Árna er: „Á s. 487 er
reynt að nota innrásina í Afganistan
1979 til að snúa út úr þeirri staðhæfingu
minni að Sovétríkin hefðu aldrei ráðist
yfir þau mörk sem samið var um í
stríðslok 1945. Um Afganistan var ekk­
ert samið 1945, enda var landið utan
allra stríðsátaka 1939–1945.“ Mér er
ekki ljóst, á hverju þetta er „leiðrétting“.
Ábending mín var einföld: Árni hafði
1973 vísað því á bug sem „lygi“, að
Kremlverjar myndu ráðast inn í Afgan­
istan, en þeir gerðu það 1979 og höfðu
raunar hlutast mjög til um innanríkis­
mál þar áður, eins og segir frá í Svartbók
kommúnismans.
Áttunda dæmi Árna er svofelld orð
mín: „Til dæmis sögðu þeir Árni Björns­
son, Hjalti Kristgeirsson og Loftur Gutt­
ormsson sig úr ritnefnd Réttar í ársbyrj­
un 1982 til að mótmæla minningargrein
Einars Olgeirssonar þar um Míkhaíl
Súslov.“ Árni segir, að Svava Jakobsdótt­
ir hafi þá líka sagt sig úr ritnefndinni.
En þetta er ekki villa. Til þess að rit
verði ekki of staglkennd, verður höfund­
ur að velja og hafna, sérstaklega í upp­
talningum.
Níunda og tíunda atriðið eru bæði
um það, að ég hefði átt að taka fram,
eftir að Vilborg Harðardóttir og sonur
þeirra Árna Björnssonar, Mörður, tóku
að láta að sér kveða í Alþýðubandalag­
inu, hvenær Vilborg var þáverandi og
hvenær fyrrverandi eiginkona Árna. En
þetta er ekki heldur villa, heldur fróð­
leiksmoli, sem Árni telur skipta máli, en
ég ekki, í þessu samhengi.
Þau tíu atriði, sem Árni telur upp í
grein sinni, snúast ekki um neinar villur
mínar, heldur um sitthvað, sem Árni
vildi, að ég segði um sig og samtíðar­
menn sína. Árni ætlaði að beita einfaldri
brellu: Samherjar hans ættu eftir snögg­
an lestur greinar hans að geta endurtek­
ið sigri hrósandi hver eftir öðrum, að á
tólf blaðsíðum bókar minnar hefði hann
fundið tíu villur um sjálfan sig. Hér
vanmetur Árni lesendur Tímarits Máls
og menningar. Þeir eru prýðilega læsir,
syngja hver með sínu nefi og þurfa ekki
á neinum kórstjóra að halda, jafnvel
ekki frá Varsjá.
Hverju held ég fram?
Raunar viðurkennir Árni Björnsson, að
allt það, sem hann nefnir, séu smámun­
ir, sem raski ekki heildarmyndinni í bók
minni. Hann telur þessa mynd hins
vegar kolranga. „Það eru nefnilega engir