Tímarit Máls og menningar - 01.09.2015, Qupperneq 5

H u g l e i ð i n g u m á f ö l l o g s j á l f s v í g s h u g s a n i r
TMM 2015 · 3 5
hefði verið raunin hefði RKÍ ekki valið mig úr stórum hópi umsækjenda sem
allir bjuggu yfir meiri lífsreynslu en ég. Þannig að hvort sem horft er á lífs-
reynslu eða tilfinningalegt ástand hefði mátt halda að ég væri að öllu leyti illa
búinn undir að lifa við frumstæð skilyrði í Afríku. Svo reyndist þó ekki vera.
Við komuna til Eþíópíu mætti mér framandi og ógnvekjandi heimur.
Fátæktin og örbirgðin tóku í fyrstu talsvert á mig. Það var t.a.m. sárt að sjá
alla betlarana sem ómögulegt var að hjálpa. Ég áttaði mig fljótlega á því að
ógjörningur væri að róa tilfinningarnar, sem örbirgðin kveikti innra með
mér, með því að mylja brauðsneið í hendur margra. Ég ákvað því fljótlega
eftir komuna að rétta einum einstaklingi sneiðina. Fyrir valinu varð ungur
drengur sem ég studdi fjárhags- og tilfinningalega meðan á dvölinni stóð.
Það voru einmitt hin nánu vinatengsl sem ég myndaði í Bahr Dar sem
gerðu dvölina í þessum framandi heimi viðráðanlega. Þar held ég að tilfinn-
inganæmið og skortur á lífsreynslu hafi óvænt haft jákvæðar afleiðingar í
för með sér. Á þessum árum var ekki algengt að vestrænir hjálparstarfsmenn
mynduðu náin vinatengsl við innfædda. Meðvitundin um þetta kviknaði
þegar ég var beðinn um að halda námskeið í höfuðstöðvum Rauða krossins
í Addis Ababa um það hvernig ég hefði farið að því að eignast vini. Það var
ógleymanleg lífsreynsla að standa frammi fyrir hópi af Vesturlandabúum,
sem allir voru miklu eldri en ég, og reyna að kenna þeim það sem ekki er
hægt að kenna: Barnslega einlægni.
Dag nokkurn varð þungi þjáningarinnar hins vegar nánast óbærilegur. Þá
hrapaði Boeing farþegaþota í útjaðri bæjarins. Þegar ég kom að flakinu blasti
við skelfileg sjón. Margir dóu eða slösuðust en stór hópur lifði slysið af. Það
var undarleg værð yfir eftirlifendunum, sem voru líklega enn dofnir eftir
áfallið. Þyrlur fluttu alla, lifandi og dauða, til bæjarins. Daginn eftir fór ég úr
öskunni í eldinn. Þá tók við myndataka af þeim sem létust í flugslysinu, enda
alls óvíst að hægt væri að bera kennsl á líkin áður en þau yrðu óþekkjanleg
sökum rotnunar. Það var skelfileg tilfinning að taka myndirnar á sama tíma
og örvæntingarfullir ættingjar reyndu að bera kennsl á ástvini sína. Ég skalf
eins og hrísla í vindi. Að kvöldi þessa dags horfði ég óttaslegnum augum inn
í brjósthol ógæfusama mannsins. Tæpum 36 stundum áður hafði ég aldrei
séð látna manneskju.
Sjálfsvígshugsanir skjóta rótum
Nokkrum vikum síðar veiktist ég alvarlega af lifrarbólgu A og varð að yfir-
gefa Eþíópíu. Er heim kom beið mín sjúkrabíll á flugbrautinni og lá leiðin
beint í einangrun á Borgarspítalanum. Eftir útskrift gekk mér illa að ná
fótfestu og tengjast gömlum vinum. Íslenskt samfélag var allt í einu orðið
mjög framandi. Til að bæta gráu ofan á svart var ég nú alltaf með vægan hita,
hálsbólgu og svaf mikið. Ítarlegar rannsóknir leiddu ekkert í ljós. „Þú ert með
síþreytu“, sagði læknirinn. Engum datt í hug að spyrja mig um reynsluna í