Tímarit Máls og menningar - 01.09.2015, Blaðsíða 89

N í g e r í u b r é f f r á N e w Yo r k
TMM 2015 · 3 89
og flókinn, við fylgjumst ekki aðeins með því sem honum ber fyrir augu
á flandrinu heldur vefur hann sjónlýsinguna inn í þéttriðinn vef tengsla
við þýskættaða móður sína og ömmu, æskuárin í Nígeríu, dvöl í herskóla
eftir andlát föðurins, sambandið við mentorinn, bandarískan prófessor af
japönskum ættum.
Tengslin við móðurina og ömmuna eru flókin. Eins og móðir hans sjálfs
gerði að sínu leyti hefur hann klippt á sambandið við móðurina, um leið
má skynja söknuð hans eftir ömmunni sem bjó í Berlín við stríðslok með
dóttur sinni. Amman hafði einu sinni komið í heimsókn til hans í Nígeríu
á æskuárunum og honum finnst eins og móðir hans hafi hrakið hana frá
sér. Hann gengur meira að segja svo langt að fara til Brussel, þar sem hún á
víst að búa, að leita hennar, eða hvað? Hann leitar ekki neitt heldur ráfar um
borgina og kynnist þar Farouq, menntuðum Marokkómanni sem vinnur við
að vakta nokkra klefa í símasjoppu og les Walter Benjamin, Edward Said og
Tahar Ben Jelloun sér til dægrastyttingar.
Farouq hefur máls á ýmsum álitamálum um ástandið í heiminum,
Palestínu, trúarbrögð, islamisma og skinhelgi Vesturlanda sem Farouq
gagnrýnir harðlega á meðan Julius tekur til varna. Farouq er á sinn hátt
fórnarlamb uppruna síns í Evrópu, hann kom vel menntaður þangað og
skrifaði doktorsritgerð sem var hafnað á forsendum ritstuldar án röksemda.
eins og hann segir Juliusi. Hann veltir fyrir sér að reyna fyrir sér með
doktorsgráðu í þýðingafræði, en hann er fyrst og fremst í þeim sporum
margra innflytjenda að þrátt fyrir menntun sína fær hann enga viðurkenn-
ingu, engan andlegan þegnrétt í landinu. Höfundur þessara lína hefur
séð þetta gerast með eigin augum í fleiri en einu tilviki og minnist ungs
manns sem hafði lokið doktorsgráðu í efnafræði í Þýskalandi og vafraði um
atvinnulaus, ekki vegna lélegrar menntunar heldur einungis uppruna síns.
Eftir árangurslausa, en kannski þroskandi þó, ferð til Brussel snýr Julius
aftur til New York og þá gerast dramatískari atburðir sem ekki verða raktir
hér. Þó er hægt að segja að hann rekist harkalega á lífið, bæði sína eigin fortíð
og einnig tilveru sína á götum borgarinnar sem hann hefur bókstaflega gert
að andlegu heimili sínu. Lokaatriði bókarinnar lýsir svo á táknrænan hátt
árekstri náttúrunnar við frelsisstyttuna sjálfa og hvernig afleiðingin af þeim
árekstri nýttist á öðrum vettvangi.
***
Þessum verkum Coles hefur verið vel tekið og gagnrýnendur hafa líkt
honum við ekki minni höfunda en W.G. Sebald og V.S. Naipaul auk margra
annarra.12 Stíll hans og frásagnartækni eru framúrskarandi og honum
tekst að halda lesanda við efnið í sögum sem við fyrstu sýn gætu þótt lítt
dramatískar og óspennandi, nánast eins og fræðiritgerð á köflum með