Tímarit Máls og menningar - 01.09.2015, Blaðsíða 135

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2015 · 3 135
endurtekið í verkum hennar. Innilokun-
in er mjög algengt stef. Hún er lokuð
inni í herbergjum, lokuð inni í fólki,
lokuð inni í sjálfri sér. Í fyrstu bók höf-
undar, Dansi í lokuðu herbergi, er ljóð
um barn sem lokaðist inni, „því litla
barnið varð svo óskaplega hrætt“ (10) og
það skapast „hrikaleg ringulreið“ þótt
litla barnið ætti að heita fullorðið. Síðan
þá eru innilokun, lyklar, lásar og það
sem því tengist viðloðandi verk Elísa-
betar.
Í Engum dansi við Ufsaklett er fjallað
um ástarsamband. Bókin skiptist í þrjá
hluta: Tilhugalíf, Sambúðin og Skilnað-
urinn. Hér skal ekki reynt að eltast við
orð eins og „ljóðmælandi“, því eins og
mjög margar af bókum Elísabetar
Jökuls dóttur fjallar þessi bók um hana
sjálfa og hún er um hennar ástarsam-
band, líkt og bókin Heilræði lásasmiðs-
ins, þar sem allir eru nafngreindir, synir
hennar, fjölskylda, vinir og ástmaðurinn
sjálfur. Í Engum dansi við Ufsaklett er
ástmaðurinn raunar ekki nafngreindur,
líklega vegna þess að sambandið er litað
af ofbeldi, nánast frá fyrsta degi. Inni-
lokunin sem hún hefur upplifað síðan
hún var barn verður aftur staðreynd:
Ég lokaðist inní honum
eins og í hverju öðru herbergi.
Ég var lokuð inni í mörgu fólki
og man ekkert síðan hvenær. (57)
Nánast frá fyrsta degi veit hún að hún
ætti að forða sér, en gerir það ekki. Elsk-
huginn kallar hana „alvörukonu“ í
fyrsta ljóðinu, en reynir þó að breyta
henni eftir sínum eigin geðþótta. Í Ljóði
um ástina og gleymskuna (12) rær Elísa-
bet á gamalkunn mið, þar sem hana
langar að gleyma sér og týna sér í elsk-
huganum. „Gleyma gleyma gleyma/öllu
nema þér“. Þetta kallast á við bókina
Heimsóknartíminn – saga úr lokaða
herberginu (2010) þar sem hún glímir
einnig við innilokun og óraunveruleika-
tilfinningu sem gengur svo langt að hún
gleymir nafni sínu, því að hún eigi börn
og flestu sem hefur komið fyrir hana.
Hún horfir á líf sitt eins og því hafi
verið lifað af annarri manneskju sem
ber sama nafn. Þar ræðir hún við „vörð-
inn“ sem reynir að koma henni í skiln-
ing um sannleikann og fá hana til þess
að sætta sig við það sem hefur gerst.
Í þriðja ljóðinu í Engum dansi við
Ufsaklett sýnir elskhuginn henni yfir-
gang og hin þroskaða Elísabet (sú sem
skrifar ljóðin nokkrum misserum
seinna) furðar sig á því að hún skuli
ekki hafa forðað sér.
Ég skil ekki af hverju ég gekk ekki út
en kannski vissi ég ekki
hvar dyrnar voru. (13)
Víðar leitar hún að dyrum, en kemst
ekki í burtu þótt skynsemin segi henni
að forða sér sem skjótast. Elskhuginn
vill ekki halda í höndina á henni þegar
þau fara í leikhús eða bíó og hún furðar
sig á því að hún skuli ekki standa upp úr
sætinu, en „Kannski eru engar dyr á
bíósalnum“ (51).
… þú læstir mig inni og hentir
lyklinum
Verk Elísabetar Jökulsdóttur litast mjög
af þrá hennar eftir föður sem hafnaði
henni ungri og lést þegar hún var um
tvítugt. Erfiðleika sína í nánum tilfinn-
ingasamböndum rekur hún oftar en
ekki til föður síns:
… og þá fatta ég að ég er haldin sorg
sem er að mergsjúga líkamann
sorgin er eins og óværa
og ég vil ekki losna við sorgina
því þá ætti ég engan pabba
sorgin er staðgengill pabba míns … (46)