Tímarit Máls og menningar - 01.09.2015, Blaðsíða 61

H n í fa r n i r s e m h v e r fa
TMM 2015 · 3 61
gerði áhlaup á húsið. Hún stakk okkur í fangelsi og lúbarði okkur. Þegar
niðurlægingunni var lokið náðum við andanum og byrjuðum að kynnast
hinum föngunum. Einn af þeim sem við spjölluðum við var ungur Íraki sem
hafði verið fangelsaður fyrir að selja hass.“
Áttavitinn sem drengurinn hefur í fórum sínum reynist heilagur gripur,
enda fátt mikilvægara í áttlausum heimi en að eiga tæki sem vísar manni á
réttan stað. Vitinn ber skynbragð á umhverfið og vísar eigandanum á bæði
gott og illt. Hann er fægður og yfir honum eru felld tár, en þó eru fáir sem
rata heim til sín. Eina skynsamlega leiðin virðist sú að leggja á flótta. Fara
burt úr þessu stríðshrjáða landi og hörmungunum sem þjaka mann.
***
Nokkrum árum eftir komuna til Finnlands hóf Blasim að gefa út sögur sínar
og hafa þær síðan átt velgengni víða að fagna. Bækur hans hafa verið þýddar
á fjölmörg tungumál. Þær hafa hlotið margs konar viðurkenningar eins og
bresku Independent-verðlaunin fyrir þýdd verk og ensku Pen-verðlaunin.
Krítíkin víða um heim er meira og minna linnulaust lof. Samt er þetta varla
það sem við köllum „aðgengilegar bókmenntir“. Aðgenginu er snúið við
þannig að sögurnar ganga inn í mann. Póesían er svo hrá að maður finnur
nánast lyktina af öllum sviðnu og afhoggnu hausunum á meðan gömul
sinfónía ómar yfir vígvöllinn, eins og í sögunni Veruleikinn og hljómplatan.
Á bakvið stríðsrykugt sviðið er fólk sem á sér vonir og drauma sem auðvelt
er að tengja við. Sögurnar eru mennskar, ágengar en líka stundum fyndnar
og skemmtilegar. Húmorinn er svartur því sviðið er svo myrkt. Oftar en einu
sinni datt mér franska skáldið Rimbaud í hug við þýðingu þessara sagna,
til dæmis Drukkna skipið, þar sem ljóðmælandinn feykist um í öldum og
hryðjum sem stíga takt við línurnar í ljóðinu.
Í matarboði snemmárs með öðrum höfundi að austan, hinum íslensk-
palestínska Mazen Marouf, bárust sögur Blasims í tal og hann sagði mér að
fleiri höfundar frá þessum heimshluta tækjust á við ástandið með svipuðum
hætti. Á meðan heilu borgirnar eru sprengdar í loft upp og hundruð fólks
drukkna árlega í Miðjarðarhafinu á flótta undan hörmungunum heima-
fyrir ná nokkrir sem betur fer í höfn. Mörgum rithöfundanna í þeirra hópi
er tíðrætt um ofbeldi, kveða lesandann niður í drullupytt af ógeði og hryll-
ingi, en jafnframt er öllu tekið sem sjálfsögðum hlut. Þetta þýðir þó ekki
að allar arabískar bókmenntir verði felldar undir sama hatt, langt frá því.
Fyrir fáeinum árum eyddi ég tveimur mánuðum í Bandaríkjunum í hópi
40 erlendra höfunda frá flestöllum heimshornum og þar af voru nokkrir
frá mið-austurlöndum. Ghada Abdel Aal var þá orðin býsna fræg fyrir þétt
blogg um stöðu kvenna í araba-heiminum. Hún skrifaði sögur sem vöktu
gríðarlega athygli heimafyrir og mér sýnist hún fá að meðaltali 1.871 like
á hverja nýja prófílmynd sem hún setur inn á Facebook. Farangis Shiapour