Tímarit Máls og menningar - 01.09.2015, Blaðsíða 60

60 TMM 2015 · 3
B ó k m e n n t a h á t í ð
manns. Maður verður hálf ringlaður af lestrinum en slagkrafturinn er slíkur
að það tekur rykið langan tíma að setjast að lestri loknum. Þurrir akrar og
illa lyktandi fjárhús í írösku sveitinni setjast að manni. Endurtekningin
gegnir líka ákveðnu hlutverki því eins þótt sögurnar séu fjölbreyttar ríkir
sama röddin yfir þeim öllum, sama blóðuga hnífsblaðið ristir upp hverja
síðuna af annarri.
Oft er það einkenni góðra sagna að þær virðast jafnvel betri nokkrum
mánuðum eftir að maður las þær en þær orkuðu á mann fyrst. Eins til-
viljanakennt og margt virðist í sögum Blasims finnst manni eins og
galdurinn hljóti að liggja í einmitt því. Viðfangsefnið – óreiðan og stríðið
– verður enn sterkara í krafti þess hvernig sögunum er miðlað. Um leið og
hörmungarnar vakna til lífs er einhver hversdagslegur blær yfir öllu saman.
Svona er þetta bara. Hausar höggvast af og hnífar hverfa. Veröldin er fjar-
stæðukennd.
***
Hassan Blasim fæddist í Írak árið 1973. Hann ólst upp á stóru heimili þar
sem ólæs móðir og faðir í hernum héldu utan um hóp tíu systkina þar til
faðirinn lést úr hjartaslagi þegar Blasim var sextán ára. Þá hafði hann lengi
fengist við að skrifa sögur, yrkja ljóð og semja krossgátur, líkt og ein sögu-
persónanna í Þúsund og einum hníf leggur fyrir sig. Seinna hóf hann nám
við kvikmyndaakademíuna í Bagdad, lenti upp á kant við yfirvöld við gerð
Særðu myndavélarinnar og flutti í kjölfarið til Finnlands sem flóttamaður
árið 2004. Leið hans lá gegnum gegnum Íran, þaðan Tyrkland og Búlgaríu
og upp endilanga Evrópu þar til hann endaði í Tampere. Sögurnar í Þúsund
og einum hníf bera margar vott um þessa reynslu enda segir Blasim að skáld-
skapur sinn sé að mestu byggður á eigin lífi og hryllingssögum ættingja og
vina. Þetta er veruleiki sem fólk á norðvestlægum slóðum kannast lítið við
og fengi eflaust ekki almennilega innsýn í án svona bókmennta.
„Fyrir nokkrum árum ákvað ég flýja til Íran,“ segir einn flóttamannanna
í Morðingjunum og áttavitanum. „Ég var að spá í að fara þaðan til Tyrklands
og segja skilið við þetta helvítis land. Ég bjó í skítugu húsi í Norður-Íran,
með fólki sem kom frá Pakistan, Afganistan og Írak og öðrum guðsvoluðum
hórupyttum þessarar jarðar. Við biðum eftir því að vera látnir í hendur
íranska smyglarans sem átti að koma okkur yfir landamærafjallgarðinn.
Það var þar sem ég hitti pakistanska krakkann. Hann var á aldur við þig,
viðkunnalegur strákur, ungur og mjög myndarlegur. Hann talaði ekki mikla
arabísku en hafði lært Kóraninn utanbókar. Hann var alltaf hræddur. Og
hann var með einkennilegan hlut í fórum sínum: áttavita. Hann var vanur
að halda á honum í lófa sér eins og fiðrildi og stara á hann. Síðan faldi hann
hann í sérstakri skjóðu sem hékk um hálsinn á honum eins og gullnisti.
Hann hengdi sig á baðherberginu daginn áður en íranska öryggisgæslan