Tímarit Máls og menningar - 01.09.2015, Blaðsíða 8

S t e i n d ó r J . E r l i n g s s o n
8 TMM 2015 · 3
þjáning. Það er barnaleikur að kljást við sjálfsvígshugsanir og martraðir
í samanburði við þessi ósköp. Nú höfðu martraðirnar brotið sér leið út í
raunveruleikann, en í stað þess að vera í hlutverki fórnarlambsins var ég nú
orðinn mögulegur gerandi. Ég þorði ekki að segja neinum frá þessu, ekki
einu sinni geðlækninum.
Ekki man ég hversu lengi ástandið varði, en allan tímann var ég hárs-
breidd frá sjálfsvígi, enda var líf mitt bókstaflega samfelld martröð. Þessu
fylgdi gríðarleg skömm og sektarkennd, sem hvarf ekki er löngunin gufaði
upp. Ég hugsaði stöðugt: „Hvernig getur mig langað til að skaða þá tvo
einstaklinga í heiminum sem ég elska mest?“ Þetta var algjörlega óskiljan-
legt. Mér fannst ég að einhverju leyti hafa fyrirgert rétti mínum til þátt-
töku í mannlegu samfélagi. Þetta jók enn á firringuna sem ég upplifði eftir
heimkomuna frá Afríku. Sama má segja um sjálfshatrið.
Sektarkenndin og skömmin hvíldu á mér eins og mara fram í júnímánuð
árið 2009. Ég upplifði loks syndaaflausn þegar þennan texta bar fyrir augu
mín:
Emily varð heltekin af löngun til að drepa móður sína innan við viku eftir að neysla
Prozac hófst. Slíkar hugsanir höfðu aldrei áður farið í gegnum huga hennar. Hún
ímyndaði sér að taka stóra kokkahnífinn í eldhúsinu. Hún sá sjálfa sig læðast að
grunlausri móður sinni … og stinga honum í bak hennar. Morðlöngunin var ekki
hluti af neinum rökum, afsökunum eða réttlætingu. Emily var ekki reið út í móður
sína. Eins og hún greindi frá: „Þetta kom eins og skrattinn úr sauðaleggnum“.3
Ég grét af létti. Loksins kom skýring á hryllingnum. Upp úr miðjum tíunda
áratugnum upplifði ég eina af ýmsum mögulegum aukaverkunum sem geta
fylgt SSRI (og SNRI) „þunglyndislyfjum“.4 Ég upplifði sambærilegan hryll-
ing aftur árið 2003. Þá tók ég m.a. „þunglyndislyfið“ Effexor, en samkvæmt
heimasíðu Bandaríska matvæla- og lyfjaeftirlitsins (FDA) eru morðhugsanir
(homicidal ideation) sjaldgæf aukaverkun lyfsins.5
Tveimur árum áður en ég gerði þessa uppgötvun hætti ég neyslu „þung-
lyndis lyfja“ eftir langvinna baráttu við mjög slæmar líkamlegar aukaverk-
anir sem þau orsökuðu. Það reyndist hin mesta þrautaganga enda glímdi ég
í margar vikur við erfið fráhvarfseinkenni. Þar ber helst að nefna sjóntrufl-
anir og stöðuga rafstraumstilfinningu um allan líkamann.6 Uppgötvunin
gerði mig enn ákveðnari í að takast á við lífið án þess að nota „þunglyndis-
lyf“, sem hafa verið kölluð „Nýju lyf keisarans“, eða aðrar gerðir geðlyfja.7 Á
næstu mánuðum rénuðu sektarkenndin og skömmin smátt og smátt, en ég
var ekki laus úr viðjum sjálfsvígshugsana.
Örlagarík utanför
Aldamótaárið fór ég aftur út fyrir landsteinana. Nú var stefnan sett á
doktorsnám í vísindasögu við Háskólann í Manchester. Eins og 12 árum