Tímarit Máls og menningar - 01.09.2015, Síða 26

H j a l t i H u g a s o n
26 TMM 2015 · 3
vegar eftir með tilfinningu þess sem svikið hefur son sinn og ekki reynst
maður til að fyrirgefa.
Loks er svo komið fyrir Ásgrími að glufa hefur opnast í trúarlegt
varnarvirki hans. Hann liggur andvaka í baðstofu á leið til að blessa vota gröf
Sigmundar sonar síns er farist hafði í skipsskaða út af Mýrum:
Hann fór hægfara inn í svefninn við þróttlitla þanka um hinstu rök tilverunnar. En
hvað þá með allt fólkið sem drukknaði? Já, hvað með það? Og til hvers að láta lítið
barn [skipstjórans] fæðast til þess að drekkja því jafnskjótt? Af hverju gerði Guð
þetta? Af hverju gerði hann það? Voru mennirnir kannski einir? Stýrði Guð ekki
gjörðum þeirra? Hann reyndi að fara með faðirvorið en það varð að ruglingslegri
þvælu, stundum var hann að hafa yfir upphafið, svo datt úr því botninn. Honum
fannst hann sjá stórt og mikið skipsbákn á öldu og aldan keyrði báknið yfir sker.
Hann var byrjað að dreyma þá. (457)
Undir sögulok er Ásgrímur tekinn að horfast í augu við að ólán Sigrúnar
sem misst hefur eiginmann, syni og fósturdóttur, sé ekki einleikið né heldur
sé hún „[…] aðalmanneskjan í veðmáli Guðs og Satans“ sem háð væri um
trúfesti hennar líkt og í tilviki Jobs forðum heldur er hann sjálfur kominn í
þá stöðu: „Hann var þar sjálfur fyrir miðju, mannkyn allt en þó einkum og
sér í lagi hann sjálfur, lotinn og grár“. (459)
Undir lokin standa þau hvort frammi fyrir öðru, Sigrún og Ásgrímur, í
kirkjugarðinum við Suðurgötu:
Hún segir:
Börnin mín […] Skúli og Jóhanna, þau liggja skammt hérna frá og Sigurgestur líka.
Hann Guðmund minn, eins og þú veist, rak ekki. Samt held ég að ekkert hafi gengið
jafn nærri mér og þegar Guð tók hana Jóhönnu mína frá mér. Af hverju gerist þetta
allt? (477)
Hann svarar:
Ég veit það ekki, […] Í Predikaranum stendur víst: Að rannsaka og kynna sér með
hyggindum allt það er gjörist undir himninum, það er leiða þrautin sem Guð hefir
fengið mönnunum til að þreyta sig á.29 Það varst þú sem bentir mér einu sinni á
þetta. Þú trúir þó enn? (477–478)
Hún:
Jú, ætli það ekki. Sagðirðu ekki einu sinni að maður hefði frelsi til þess að hafna
trúnni eða velja? Að í því væri stærð Guðs meðal annars fólgin? Að það gerði okkur
fyrst og fremst að manneskjum? (478)
Hann:
En það sem ég hef lært síðan þá er að það er ekkert frelsi til nema það frelsi sem
felst í því að framkvæma vilja Guðs eftir besta viti og samvisku – án þess að hrokast
upp. (478)