Tímarit Máls og menningar - 01.09.2015, Page 58

58 TMM 2015 · 3
B ó k m e n n t a h á t í ð
lendingu og Nawal fékk sína morgunhvíld með skilyrðum en fékk svo
nokkuð frjálsar hendur eftir það. Hún urraði hvorki né sýndi tennurnar
og ég var ekki gleypt í einum munnbita líkt og ég hafði óttast. Ef henni var
klappað öfugt fór hins vegar allt í vitleysu og það gerðist nokkrum sinnum
eins og nærri má geta.
Undir lok hátíðarinnar varð síðan uppi fótur og fit á Bessastöðum. Ég
hafði beðið indverska rithöfundinn og diplómatann Vikar Swarup að segja
nokkur orð fyrir hönd höfunda í móttöku sem þar var haldin. Hann var
alvanur slíkum ræðuhöldum með litlum fyrirvara og ég taldi þetta geta
skapað gott jafnvægi í dagskránni. Indverjinn hóf ræðuna á þessum orðum,
eftir að hafa ávarpað forseta og aðra viðstadda: „Ég hef verið beðinn um að
segja nokkur orð fyrir hönd þeirra rithöfunda sem taka þátt…“. Um leið
heyrðist þrumað úr hinum enda salarins: „Og hver hefur kosið þig til þess
að tala fyrir mína hönd?“ Nawal var hreint ekki sátt við þetta og krafðist
þess að fá að halda sína eigin ræðu, sem hún auðvitað fékk. Það varð töluvert
uppistand á Bessastöðum í kjölfarið sem lyktaði með því að orðið var gefið
frjálst og bæði íslenskir og erlendir höfundar fengu að tala fyrir sína eigin
hönd ef þeir óskuðu þess.
Gagnrýni hennar var að sjálfsögðu réttmæt. Þarna heyrðist rödd konu
sem hefur barist fyrir lýðræði og mannréttindum alla sína ævi. Það talar
enginn fyrir hennar hönd nema vera kosinn til þess. Þetta var þörf áminning
fyrir mig, unga konu með allt lífið framundan. Ég er svo gæfusöm að búa í
lýðræðissamfélagi en það þýðir samt ekki að við megum sofna á verðinum.
Við megum ekki taka lýðræðinu sem svo gefnum hlut að við hættum að leiða
hugann að merkingu þess og hlutverki okkar í því. Þetta vita fáir betur en
rithöfundar sem hafa þurft að berjast fyrir frelsi skoðana sinna við erfiðar
aðstæður alla sína ævi.
Kálgarðaleiðin mín í þessu tilviki reyndist þannig vera af hinu góða. Ég
uppskar ríkulega og verð Nawal El Saadawi alltaf þakklát fyrir að vera bæði
úlfurinn og leiðsögumaður minn á leiðinni til Krýsuvíkur og til baka.