Tímarit Máls og menningar - 01.09.2015, Page 134

134 TMM 2015 · 3
Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir
Lásar, lyklar og
lokuð herbergi
Elísabet Kristín Jökulsdóttir. Enginn dans
við Ufsaklett – Ástin ein taugahrúga.
Viti menn, Reykjavík 2014.
Enginn dans við Ufsaklett – Ástin ein
taugahrúga eftir Elísabetu Kristínu Jök-
ulsdóttur var sennilega óvæntasti „hitt-
ari“ síðasta jólabókaflóðs. Bókin kom
seint út og eins og síðustu bækur Elísa-
betar var hún gefin út af henni sjálfri og
í upphafi nær eingöngu seld af höfundi.
Elísabet er að sumu leyti jaðarhöfundur,
en með þessari bók hefur hún þokast
lengra inn á miðjuna, þótt í henni sé
ýmislegt af því sem „hinn almenni les-
andi“ (hver sem hann nú er) á oft bágt
með að þola. Naktar og hráar tilfinning-
ar, ofbeldi og geðveiki, kynlífslýsingar
og gróteskar teikningar af píkum, svo
eitthvað sé nefnt af þykkum kryddlegin-
um í Engum dansi við Ufsaklett.
Fyrsta bók Elísabetar Jökulsdóttur,
Dans í lokuðu herbergi kom út árið
1989. Hún skapaði sér strax sérstakan
sess í íslenskum bókmenntum, frumleg-
an og næfan, en í Dansi í lokuðu her-
bergi byrjar hún að fást við ákveðin stef
eða þemu sem hafa verið til umfjöllunar
hjá henni allar götur síðan og birst
ítrekað í verkum hennar.
Elísabet hefur skrifað ljóð, örsögur,
leikverk, skáldsögur og æviminningar,
en er ef til vill þekktust fyrir örsögur
sem birst hafa m.a. í Galdrabók Ellu
Stínu (1993), Lúðrasveit Ellu Stínu
(1995) og Fótboltasögum (2001). Síðasta
verk hennar sem gefið var út hjá einu
stóru forlaganna (JPV) var Heilræði
lásasmiðsins (2007). Bæði áður og síðan
hefur Elísabet gefið út hjá eigin forlagi,
sem hún nefnir Viti menn. Útgáfurnar
eru oftast ódýrar, í litlu broti og fylgja
gjarnan teikningar eftir höfund sjálfan.
Bækurnar hafa einkum verið seldar í
Melabúðinni, á Internetinu og á förnum
vegi, en sjaldan sést í bókabúðum. Þetta
eru m.a. Vængjahurðin (2003), Engla-
friður (2004), Síðan þessi kona varð
trúuð hefur hún verið til vandræða í
húsinu (2005), Bænahús Ellu Stínu
(2009), Heimsóknartíminn – saga úr
lokaða herberginu (2010), Kattahirðir í
Trékyllisvík (2011) og nú síðast Enginn
dans við Ufsaklett – Ástin ein tauga-
hrúga (2014).
Ef mætti tala um stíleinkenni á höf-
undarverki Elísabetar Jökulsdóttur væri
ef til vill hægt að segja að hún dragi upp
hversdagslegar myndir og bernskar,
hreinskilnin næstum yfirgengileg í
sjálfsævisögulegu verkunum, en stund-
um bregður hún yfir sig furðusagna-
hamnum og þá er allt mögulegt. Verkin
eru tilraunakennd og misjöfn að
gæðum, sum virðast hafa verið skrifuð í
einu hendingskasti og fleygt í prent-
smiðju, meðan önnur eru vandaðri,
ákaflega djúp og merkingarþrungin og
bera þess merki að hafa verið lengi í
smíðum. Jafnvel flest fullorðinsár höf-
undarins.
Einu sinni var lítið barn sem
lokaðist inni …
Snemma byrjar Elísabet að fást við
nokkur þemu eða stef sem síðan birtast
D ó m a r u m b æ k u r