Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.2016, Blaðsíða 44

Tímarit Máls og menningar - 01.06.2016, Blaðsíða 44
Þ r ö s t u r Ó l a f s s o n 44 TMM 2016 · 2 Skýrum þetta nánar. Þótt fortíðin hafi vissulega margar mismunandi birtingarmyndir og ásýndir, getum við skilgreint sem fortíð allar þær hreyfingar og stefnur, sem styðjast við misöfluga valdræðishyggju – átóriterisma – sem er ætíð á skjön við nútíma opið vestrænt lýðræði. Sterkur foringi, veikar stofnanir, skert fjöl- miðlafrelsi, mannréttindi á hliðarlínunni, girt og varin landamæri. Í þessari skírskotun skiptir það ekki öllu máli, hvort hugmyndirnar komi frá vinstri eða hægri. Þær koma frá þjóðernissinnum, sem predika valdbeitingu ríkisins í stað lýðræðis fjöldans, en þannig samfélag er jafnan lokaðra og sniðið að þrengri sérhagsmunum. Þið kannist við nöfnin: „Sannir Finnar“, „Svíþjóðardemókratar“, „Danski þjóðarflokkurinn“, „Front natio- nal“, „Hinn pólski flokkur“, „Réttur og réttlæti“ o.fl. Sama gildir um hreyfingar sem ættaðar eru úr aðdáendahópum ein- stakra valdsmanna, sem sýnt hafa glögga valdræðistilburði; eða úr baráttu- samtökum til varnar evrópskri menningu, svo ekki sé talað um liðsmenn „Íslamska ríkisins“, sem með hrottaskap og hryðjuverkum vilja kveða niður hvers konar frjálslynd lífsviðhorf og upplýst samfélög. Allt sækir þetta nær- ingu úr sömu lindinni – fortíðinni. Slíka hópa, stóra sem smáa, má finna í flestum ríkjum álfunnar, einnig hérlendis. Þeir stefna að skertu lýðræði, þögulum fjölmiðlum og þrengra samfélagi, lokuðum efnahag og upphafningu á fullveldi þjóða. Þarna er um öfl að ræða þar sem afturhaldssækin hugsun úr fortíð, sem við héldum að væri komin á ruslahaug sögunnar, ákveður stefnur og framgöngu hreyfinga og stjórnmálaafla í nútíð. Margar þjóðir í álfunni hafa kosið yfir sig ríkisstjórnir sem blekkja þegna sína með margs konar tálsýnum og hugmyndum úr fortíð sem taka nútíðina í herkví. Sömu hugmyndatengsl má greina hjá ríkisstjórn Íslands. Tökum lítið dæmi: Hvaðan ætli þær fyrirmyndir séu til dæmis komnar sem endur- speglast í nýgerðum búvörusamningi? Engir samningar snerta almenning meir en þessi samningur. Hvaðan eru viðmiðin tekin? Hann þarf í reynd hvorki að bera undir bændur sjálfa né alþingi. Þetta er gert af sömu mönnum og kvarta undan lýðræðishalla hjá ESB. Við gætum haldið áfram með fleiri dæmi. Oft er talað um að við lifum á nýfrjálshyggjutímum, og þá er yfirleitt átt við hömlulausan markaðsátrúnað og einsleita gróðahyggju á grunni kapítalismans, sem eins konar grunngildi samfélagsins. Ef grannt er skoðað er nýfrjálshyggjan hins vegar meira. Áhrif hennar eru ekki eingöngu efna- hagsleg. Hún er frekari til fjörsins en svo. Ítök hennar í hugsunarhætti okkar eru sterk. Segja má að nýfrjálshyggjan sargi sundur samhengi tímanna, því hún byggir nefnilega á tvíhyggju: þ.e. samfélagslegri kyrrstöðu, um leið og hún rekur hagkerfið áfram á fleygiferð og skapar mikinn auð. Hún er gjöful á auðsköpun og atvinnu sem veldur
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.