Tímarit Máls og menningar - 01.05.2004, Page 15

Að standa af sér slaginn
best sjálfur, um strák sem var á aldur við mig og hafði verið í mennta-
skóla og þvælst í vinnu, svipað og ég. Það var ansi mikið stökk að fara út
í að skrifa eftir heimildum um atburði frá allt öðrum tímum en ég þekkti
sjálfur, og stóra fjölskyldusögu þar að auki.
Upphafleg hugmynd mín var sú að skrifa bara eina sögu, láta hana
gerast í kringum 1980 og fjalla um leifarnar af þessu fólki með tilvís-
unum til fortíðarinnar. Allt árið 1981 meira og minna var ég í svoleiðis
bók, en hún varð gersamlega mislukkuð og ég var í miklum sálarháska.
Mér fannst efnið merkilegt og spennandi og týpurnar voða góðar en ég
náði þessu ekki, komst ekki almennilega af stað. Ég var búinn að skrifa
hundrað til tvö hundruð síður en þær voru hálfónýtar, það voru allt of
miklar útskýringar, ég lagðist alltof mikið ofan á þetta sjálfur, og þessi til-
vísun í fortíðina varð svo mikilvæg að hún kæfði samtímasöguna sem ég
ætlaði að skrifa.
Þessi samtímasaga átti að gerast að einhverju leyti í hjólhýsahverfi í
Bandaríkjunum og af því tilefni fórum við Aggi í ferð þangað vestur fyrir
peningana sem ég fékk fyrir Þetta eru asnar Guðjón. Fyrir fátækt ung-
skáld voru það talsverðir peningar og ég notaði þá til að kaupa flugmiða
til New York retúr og hálfsmánaðar opinn Greyhound-miða fyrir okkur
tvo. Ég vissi að leifarnar af þessari fjölskyldu bjuggu í Minnesóta, og mér
fannst ég verða að kynna mér þau mál. En effir ferðina rann upp fyrir
mér það ljós að ég yrði bara að byrja á byrjuninni, hefja fjölskyldusöguna
um 1950, og þá fór allt að ganga miklu betur. Þá vall Djöflaeyjan upp og
Gulleyjan reyndar líka, sæmilega hratt.
En þegar þær voru komnar átti ég mikið efni eftir og líka ennþá óunn-
inn þennan Ameríkukafla um treilerparkinn. Ég hafði alltaf séð þetta
fyrir mér þannig að þau byrji í húsi sem stendur inni í braggahverfi og
endi í hjólhýsi sem stendur inni í hjólhýsahverfi. Það var einhver symbó-
lík í þessu. Að vísu fór að sækja á mig eftir Gulleyjuna að það væri engu
við söguna að bæta, það væri misskilningur að skrifa meira. En ég vildi
ekki alveg gefa þetta frá mér, og eftir tvö ár á ís tók ég til við efnið aftur.
Þriðju persónu frásögnin var mér mikill lærdómur á sínum tíma.
Maður hafði lært það sem alveg akademískt mál í bókmenntafræðinni í
Háskólanum hver munurinn væri á fyrstu persónu frásögn og þriðju
persónu frásögn. Þar hafði mér skilist að þetta væri bara tæknilegur
munur, en ég áttaði mig fljótlega á því að það er alger eðlismunur á þessu
tvennu. Það er allt annar blær yfir þessum ólíku frásagnarháttum. Ég
hafði skrifað Djöflaeyjuna og Gulleyjuna í þriðju persónu, svona með ís-
lendingasagnaaðferðinni sem er mjög góð fyrir dálítið kalda, íróníska
fjarlægð. Þannig getur fyllirí og hávaði og vitleysa, konur að garga og
TMM 2004 • 2
13