Tímarit Máls og menningar - 01.05.2004, Page 70

Margrét Tryggvadóttir
Heimur Sigrúnar
Af krókófílum, geimverum,
tímaflakki og hugsanablöðrum
Þegar ég var að alast upp áttu barnabækur að vera stútfullar af félagslegu
raunsæi, kenna lesendum sínum á heiminn og gera þá að virkum,
ábyrgum og síðast en ekki síst róttækum þjóðfélagsþegnum. Börn áttu að
kynnast raunveruleikanum.
Ég var að upplagi hlýðið barn og las það sem fyrir mig var borið. Og
vissulega kunni ég að meta þessar bækur. Ég lifði mig inn í heim lyklabarns-
ins, kjörbarnsins og barnsins sem átti sundraða fjölskyldu. Reyndar sam-
ræmdist sú heimsmynd sem bækur þessa tíma drógu upp ekki endilega
veruleika mínum, barns heildsalans og stundakennarans sem lifði í alls-
nægtum í rúmgóðu raðhúsi í úthverfi og hlaut alla þá ást og athygli sem það
gat tekið á móti. Engu að síður þótti mér líf lyklabarna sem bjuggu með
einstæðu foreldri í blokk á byggingarsvæði áhugavert og kannski hefur
lestur þessara bóka gert mig að betri manneskju eins og til var ætlast.
En þegar ég var átta ára eignaðist ég bók sem mér þótti ótrúlega fyndin
og skemmtileg og varð mér kærari en flestar aðrar. Þessi bók var allt
öðruvísi en bækurnar um afskiptu börnin. Hún gaf raunveruleikanum
langt nef og boðaði það eitt að mínu mati að ef manni leiddist ætti
maður að skemmta sér. Þessa bók átti ég ein og ég minnist þess ekki að
neinn hafi lesið hana fyrir mig. Ég skynjaði á einhvern hátt að fullorðna
fólkið myndi ekki vera sama sinnis og ég og reyndi lítið að fá einhvern til
að lesa hana fyrir mig.
Þótt ég hafi orðið læs á tímum þegar allar barnabækur voru uppfullar
af félagslegu raunsæi sótti ég líka mikið í ævintýri og þjóðsögur og þekkti
undraheim þeirra. En það sem var öðruvísi í þessari nýju bók var að
ævintýrin gerðust í nútímanum og í þeirri Reykjavík sem ég þekkti svo
vel. Bókin var ekki bara sú skemmtilegasta sem ég hafði lesið fram að
þessu. Hún kenndi mér og vinum mínum hugsanablöðruleikinn og
þegar maður fór í hann varð veröldin bara svo miklu sniðugri. Bókin
heitir Allt íplati (1980) og er eftir Sigrúnu Eldjárn.
68
TMM 2004 • 2