Studia Islandica - 01.06.1975, Side 25

23
nær valdi á huga mannsins, svo að hann verðxn: að hlýða
henni án vilja sins. Aftur á móti er orðið forsending vana-
lega haft um skipun valdhafa til manns, sem hann á alls
kosti við, og leggur hann J>á vanalega lausn einhverrar
þrautar yfir hann.
Það leið furðu langur tími, þangað til könnuðmn nor-
rænna fræða yrðu ljós tengsl þessara tveggja kvæða, eða
nánar tiltekið, að þau segðu frá tveimur þáttum sömu sögu.
Þeir menn, sem fyrstir sýndu það, svo að ekki varð um
villzt, voru, að því er ég bezt veit, þeir Svend Grundtvig
og Sophus Bugge.
Árið 1854 hóf danski vísindamaðminn Svend Grundtvig
útgáfu annars bindis danskra þjóðkvæða („Danmarks
gamle Folkeviser", skammstafað DgF). Þá varð á vegi hans
dansinn „Ungen Svejdal“ (DgF 70). Gnmdtvig bendir þar
á skyldleika fyrri hluta þessa danskvæðis við Grógaldur,
en líka við sams konar álagaminni í fornaldarsögunni
„Hjálmþérssögu“. Enn fremur benti Grundtvig á, að
svipuð þessmn heimildum, svo mjög, að ótvírætt megi gera
ráð fyrir skyldleika, sé kimbriska sagan af Kulhwch og
Olwen (vanalega prentuð með frásögnmn þeim, sem réttu
nafni heita Mabinogion).1 Þegar einu sinni er á það bent,
má vera ljóst, að skyldleiki er með Grógaldri og dansin-
um, en í öllum siðastnefndum heimildum er eitt megin-
atriði hið sama. En það eru álögin, sem hinn ungi sveinn
verður fyrir, og knýja hann til að leita tiltekinnar ungrar
meyjar í fjarlægu landi.
Næst var það, að Sophus Bugge veitti athygli skyldleika
dansins urn „Ungen Svejdal“ við Fjölsvinnsmál; kom sú
rannsókn út 1856 í 2. hefti sama (annars) bindis ritsafns-
ins.2 Og þá loks opnaðist full yfirsýn yfir bæði kvæðin.
Bezt gæti ég trúað, að Sophus Bugge hafi fengið eins og
1 Hér verður notuð þýðing þeirra Gwyns Jones og Thomasar Jones,
1949 (Everyman’s Library, No. 97), en Svend Grundtvig studdist við
þýðing gerða fyrir Lady Guest, og var sú þá viðkunn.
2 DgF II, 667-73.