Studia Islandica - 01.06.1975, Page 77

75
nokkurs vert vegna þess, að sum þeirra kurnia að vera
nokkurra alda gömul.
Íslendingar hafa þekkt, að saman færi í sögu tafl og álög
(eða þá forsending). En athugun á þessu her ekki vitrd
um, að þeir hafi sótzt eftir að tengja saman tafl og álög.
Hér að framan (bls. 15) lágu orð að því, að í elztu íslenzku
heimild, sem hefur þau álög, að ungum manni sé skipað
að fara langvegaferð til að finna tiltekna unga mey (álög
Z), en það er í Grógaldri, muni vera að ræða um tafl,
sem átt hafi sér stað á undan álögunum. Þetta má þó því
að eins vera, að rétt sé að skilja orð kvæðisins svo, að hér
fari í raun og veru fram tafl, en ekki svo, að þau séu mælt
í óeiginlegri merkingu, eins og virðist vera í Grettissögu.
Þetta fær nokkurn stuðning af sambanburði við aðrar
heimildir. Lítum á röðina: (1) írsku frásögnina um Art;
þar er að ræða um tafl + álög; — (2) íslenzka kvæðið
Grógaldur; þar koma fyrir orðin: „ljótu leikborði skaut
fyr mik hin lævísa kona“; svo koma álögin, — (3) danski
dansinn: knattleikur sveinsins + álögin. Fyrri hður er því
á báðum dæmunum (1 og 3) leikur (tafl, knattleikur).
Mætti þá þykja líklegt, að sama máli gegni um (2), þ.e.
að orðin um leikborðið í Grógaldri eigi að skilja í bókstaf-
legri merkingu, eins og fyrr var að vikið. Þessi ályktun
styðst við það, að danski dansinn virðist ortur með hhð-
sjón af hinu foma kvæði, Grógaldri, og hér á eftir mun-
um vér komast að þeirri skoðun, að þetta kvæði (Grógaldur)
eigi rætur að rekja til hinnar írsku sögu
Þó að tafl komi sjaldan fyrir með álögum í íslenzkum
sögum, þá hafa fslendingar haft þeim mun meiri mætur
á að segja frá álögum. Kveður geysimikið að þeim i frá-
sögnum þeirra, öllum þremur tegundum, sem getið var
áður, X, Y, og Z.
Samanburður Grógaldurs og Fjölsvinnsmála við dans-
kvæðið „Ungen Svejdal“ leiddi ekki aðeins í ljós nákvæm-
an skyldleika efnis, heldur og einkennilega mikla líkingu
orðalags. Hér eru áhrif eldra kvæðis á hið yngra. í ævin-