Studia Islandica - 01.06.1975, Qupperneq 197
195
fyrstu raðar, svo sem setning höfuðstafs fremst í jöfnum
visuorðum, stuðlasetningin 1-3 og hve algeng oddhending
er. Við þennan einkennilega samleik breytileika og festu
hlýtur bragarhá tíurinn sitt undarlega heillandi f jaðurmagn.
Nú mætti spyrja, hvemig unnt væri að skýra þessar ein-
kennilegu vísur. Fjögur ris í línu tíðkast ekki i norrænum
kveðskap nema i hrynhendu og hinni lengstu runhendu
(en hún virðist ekki vera eldri en frá síðara helmingi 12.
aldar, eða þá frá lokum hennar, og því yngri en svo, að
hún geti gefið vitneskju um kveðskap 10. aldar).1 Hefur
því Andreas Heusler getið þess til, að þessir hnepptu hættir
séu frá hrynhendu komnir, með „hneppingu“ eða „stýf-
ingu“.2
En raunar er ýmislegt fleira en hneppingin sem á milli
ber með hnepptmn háttum og hrynhendu. Til þess að þetta
hggi ljóst fyrir, verður að gæta þess, að hrynhenda er
bastarður milli latnesks sálmabragar og dróttkvæðs háttar,
og bregður henni í báðar ættir. Frá sálmabragnum em
hrynhendu komin risin fjögur. Hrynhendan hefur frá
öndverðu haft reglulegt tvíliðað hljóðfall, og þó að fyrri
helmingur vísuorða sæti með tímanum áhrifum frá hinu
frjálsa hljóðfalli fomgermansks bragar (hér er dróttkvætt
óefað milliliðm-), þá ber ævinlega mikið á hinu tvíliðaða
hljóðfalli latneskra sálma í hrynhendum kvæðum. Þarf ekki
annað en athuga brot elzta kvæðis undir þessum hætti, sem
varðveitt er (Hafgerðingadrápa), en þar drottnar hljóð-
fallið -x | -x ] ^x| xx (í þriðja takti er stundmn ^x).
Menn beri þetta saman við hnepptu hættina, en þar eru takt-
arnir mislangir, svo sem fyrr var sagt, stundum eitt atkvæði,
stundum tvö, stundmn þrjú, og samsett orð eins og vás-
1 Sbr. E.Ö.S.: Saga och sed 1960. 118-29.
2 Sjá A. Heusler, Deutsche Versgeschichte I, 302 o.áfr., sjá enn
fremur Jan de Vries: Het Snjófridslied í Ex libris, bibliografiske breve
til Munksgaard, bls. 170, E.Ó.S.: Islenzkar bókmenntir í fornöld I, 133.